Col­lectieve verhuizing van cliënten in de instel­ling/​locatie: wel of niet adviesplichtig?

De Ondernemingskamer (OK) van het Gerechtshof Amsterdam heeft onlangs geoordeeld dat een interne verhuizing binnen een zorginstelling of locatie niet onder het wettelijk adviesrecht van de cliëntenraad valt. Alleen wanneer er sprake is van een verhuizing van een gehele instelling/locatie moet de raad daar formeel advies over uitbrengen.

De zaak draaide om een zorginstelling met meerdere woningen waarin mensen met een beperking samenleven. Door een interne verschuiving van alle bewoners kregen achttien cliënten een nieuw huis en nieuwe buren. Voor de instelling leek dit een organisatorische kwestie, omdat de woningen dicht bij elkaar lagen en de medewerkers mee verhuisden. Voor de bewoners betekende het een ingrijpende verandering in hun woon- en leefomgeving.

De lokale cliëntenraad (LMR) vond dat hierover advies gevraagd moest worden, maar de instelling dacht van niet. De Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV) gaf de raad gelijk, maar de OK heeft dit oordeel uiteindelijk teruggedraaid. Volgens de OK gaat de Wmcz 2018 alleen over verhuizingen van een instelling of locatie, niet over verhuizingen binnen een locatie.

Toch benadrukte de OK dat interne verhuizingen wél diep ingrijpen in het leven van bewoners. Daarom vindt het hof het wenselijk dat cliëntenraden ook bij dit soort besluiten vrijwillig worden betrokken. De Governancecode Zorg 2022 wijst hier ook op: het betrekken van cliënten bij wezenlijke veranderingen is niet alleen juridisch, maar vooral moreel belangrijk.

Wat vindt LOC Waardevolle zorg?

Vanuit de visie van LOC Waardevolle zorg draait zorg niet alleen om regels en protocollen, maar vooral om wat het leven van mensen betekenisvol maakt. Wonen is een essentieel onderdeel van iemands gevoel van eigenheid, veiligheid en verbondenheid. Een verhuizing – ook al is het maar naar een ander huis binnen dezelfde straat of locatie – kan een grote impact hebben.

In dit geval gaat het om een collectieve verhuizing. Alle cliënten binnen de locatie verhuizen intern. De Ondernemingskamer erkent ook het belang van het betrekken van de cliëntenraad bij dit soort collectieve interne verhuizingen en verwijst daarnaast ook naar de Governancecode Zorg 2022. Ook de wetgever heeft tijdens de behandeling van de Wmcz 2018 in de Tweede Kamer aangegeven dat de Wmcz 2018 ruimte biedt om méér af te spreken en dit te regelen in de Medezeggenschapsregeling: en om dus collectieve interne verhuizingen ook onder het adviesrecht te laten vallen.

Tips voor cliëntenraden

• Neem een bepaling op in de Medezeggenschapsregeling: spreek met de bestuurder af dat collectieve interne verhuizingen ook onder het adviesrecht valt.
• Vroegtijdig betrekken bij ingrijpende verbouwing, nieuwbouw of verhuizing: zorg dat je als cliëntenraad duidelijke en concrete afspraken maakt in de Medezeggenschapsregeling hoe je betrokken wordt bij een (interne, collectieve) verhuizing.
• Agendeer het thema wonen: door het thema van tijd tot tijd terug te laten komen op de agenda van de vergadering met de bestuurder, maak je duidelijk dat interne verhuizingen meer zijn dan een logistieke operatie, maar raken aan levenskwaliteit.
• Woon- en leefwensenonderzoek: de zorginstelling moet in geval van het opstellen van een lange termijn huisvestingsplan, een ingrijpende verbouwing, nieuwbouw of verhuizing van een accommodatie een woon – en leefwensenonderzoek doen. Dit staat in artikel 6 van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg. Spreek af met de zorginstelling dat je betrokken wordt bij het opstellen van de vragenlijst, de keuze van de manier van uitvragen (het wat en het hoe) en dat je ook de resultaten ontvangt.
• Betrek de achterban: verzamel ervaringen en wensen van bewoners en naasten om de informatie te kunnen gebruiken in gesprek met de bestuurder en een breed gedragen advies te kunnen geven.