Dilem­ma’s bij nieuwe rookregels in de zorg

Geplaatst op 6 september 2021

Hoe moraliserend mogen zorgaanbieders zich opstellen tegenover rokers?

Sinds 1 juli zijn rookruimtes in de zorg verboden. Dat heeft nogal wat gevolgen voor mensen die langdurige zorg nodig hebben én roken. Zij wonen immers in een kamer of appartement wat onderdeel is van een locatie van een zorgaanbieder. Zij zien die plek terecht als een thuis – en niet als een bedrijfspand. Zo kijkt de wetgever wel tegen zorglocaties aan en daarom is het nu niet meer toegestaan om in deze gebouwen een rookruimte te hebben. Wat op het eerste oog een praktische maatregel leek, zorgt in de praktijk voor morele dilemma’s en uitvoeringsvraagstukken.

Met anderen in gesprek over deze en vele andere thema’s?
Doe mee aan de Week van de Medezeggenschap van 3 t/m 7 oktober

Praktische uitvoering

Laten we beginnen met de praktische uitvoering. Door het verbieden van interne rookruimtes moeten mensen die roken nu ergens anders roken. Dat kan buiten – in een binnentuin of buiten de locatie – of op de eigen kamer. Bij beide opties komen praktische bezwaren om de hoek kijken. Als iemand naar buiten moet en daarbij begeleid wordt, is daar een medewerker voor nodig. Een medewerker die misschien nog tig andere dingen te doen heeft, en dus eigenlijk andere prioriteiten wil stellen. Zoals basiszorg verlenen. 

Roken op de eigen kamer vinden verschillende zorgaanbieders maar moeilijk, omdat het potentieel brandgevaarlijk is, en daarom hebben velen een rookverbod in de huisregels opgenomen. Soms kan dat – als mensen niet zelfstandig huren – maar daardoor ontstaat wel een rechtsongelijkheid tussen mensen die zorg krijgen. En alleen vanwege de specifieke financieringsvorm. Zo ontstaat natuurlijk binnen en buiten de zorgaanbieder discussie of wat je wel en niet moet verbieden op praktische gronden. 

Moreel dilemma

Naast de praktische bezwaren zorgt het verbod op rookruimtes ook voor een moreel dilemma wat de komende jaren steeds meer in de (langdurige) zorg gaat spelen: ‘In hoeverre kan en mag je mensen verbieden om te roken? En hoe bepalen we hiervoor grenzen en spelregels?’. Dit dilemma werd heel duidelijk tijdens een recente bijeenkomst met cliëntenraden in de GGZ. De bijeenkomst was bedoeld om de nieuwe regels uit te leggen en welke rol de cliëntenraad hierin heeft. 

Na een korte introductie ontspon het gesprek zich in een heel andere richting: deelnemers uitten zich vooral over de wenselijkheid van roken in een omgeving waar zorg wordt verleend. En welke verantwoordelijkheid de zorgorganisatie heeft om roken te ontmoedigen, juist als mensen zorg nodig hebben. Dat morele dilemma speelt zeker. We streven landelijk naar een rookvrije generatie en weten al decennia hoeveel schade roken veroorzaakt, zowel voor de roker als zijn omgeving. Tegelijk is roken niet verboden en vinden we het over het algemeen belangrijk dat mensen in staat zijn om zelf keuzes te maken. Zelfs als het een zeer sterke verslaving aan nicotine betreft.

Mag een zorgaanbieder het dan helemaal verbieden om te roken? Vanuit het perspectief van medewerkers en andere mensen die niet roken een logische redenering. Tegelijk ontzeg je daarmee rokers een ‘vrije’ keuze en beperkt het voor hen de mogelijkheden om zorg te krijgen op een plek die zij prettig vinden. Dan hebben we het nog niet eens over de complicaties als zo’n verbod wordt ingevoerd terwijl mensen al ergens wonen en zorg krijgen. Het is duidelijk: een makkelijk antwoord bestaat niet.

Aansluiten bij wensen en behoeften

Vanuit de visie Waardevolle zorg pleit LOC voor het aansluiten bij de wensen en behoeften van mensen die zorg nodig hebben. In samenspraak met de medewerker en naasten komt men tot passende zorg. Die ervoor zorgt dat mensen hun leven kunnen leiden op een manier die zij prettig vinden. Tegelijk gaat onze visie uit van gezondheid, waar roken niet direct bij past. Wel kan je beargumenteren dat sommige mensen niet in staat zijn om te stoppen met roken, en het roken soms zelfs bijdraagt aan hun leven. 

Daar tegenover staat de gezondheid en het welbevinden van mensen die niet roken en zorg nodig hebben, en de medewerkers. In hoeverre moeten zij gevrijwaard worden van rook en rokers? Hoe bepaal je dat roken hun gezondheid en werkplezier schaadt? Wie maakt vervolgens de afweging om wel of niet beperkingen op te leggen aan rokers? Hier is geen eenduidig antwoord op. Het vraagt van alle betrokkenen binnen een zorgorganisatie een gesprek over welke omgeving zij willen bieden en aan wie. Op basis daarvan kan je besluiten – natuurlijk met de cliëntenraad en personeelsvertegenwoordiging – wat dat voor beleid en regels betekent. Een generieke regel, zoals een verbod op rookruimtes, past dus eigenlijk helemaal niet in de context van de langdurige zorg. Maar het zorgt nu wel voor een broodnodig gesprek.

Is dit gesprek binnen jouw organisatie al opgestart?
Wat zijn de overwegingen en keuzes die gemaakt worden?
Laat het graag weten via een reactie onderaan dit bericht.

Lees ook: De rol van cliënten­raden inzake de nieuwe rookregels

Download artikel als PDF

Reageer op Henk Schollen Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Captijn 5 maanden geleden

Wat ik raar vind is dat er alleen over rokende bewoners en personeel gesproken wordt,maar niet over niet rokende bewoners en hun bezoekers die er verschrikkelijk  veel hinder van ondervinden. IK zit nu met een luchtweginfectie omdat ik een paar keer op bezoek was bij mijn schoonmoeder in verzorgingshuis en het bij haar blauw stond van de rokende buren. Idioot toch.

Reageer op dit bericht
Claire 5 maanden geleden

Alles gaat straks in rook op 

Reageer op dit bericht
M 5 maanden geleden

Vanaf begin zomer is het inmiddels bij ons in de zorginstelling niet meer mogelijk om binnen in een rooksalon te roken. Er is besloten dat bewoners wel op hun balkon of in de tuin mogen roken. De herfst/winter staat echter voor de deur en inmiddels beginnen er steeds meer bewoners binnen in hun kamer te roken. Op mijn afdeling is er nu een bewoner die dit meerdere keren per dag blijft doen en nu al bijna niet meer aan te sturen is om op zijn balkon te roken. Hierdoor wordt er voor mij een onveilige werkplek gecreëerd.
Toen de rook salons er nog waren had ik de keuze om de ruimte wel of niet in te gaan. Nu is mij deze keuze door de overheid afgenomen. Waar is mijn rookvrije werkplek?
Zo zitten we tegenwoordig ook met de de strenge wet zorg en dwang. Waar je alles 3 keer dubbel moet onderbouwen en evalueren. Zeker een goed ding, maar in sommige gevallen erg lastig. Zo was het eerder makkelijker om afspraken te maken dat iemand rookwaar niet meer in eigen beheer had wanneer deze er niet verantwoord mee om kon gaan. Nu lijkt het erop dat de zorgvrager beter beschermd is dan de zorgverlener.
Wanneer sta ik in mijn recht op een rookvrije werkplek? 

Reageer op dit bericht
Claire 7 maanden geleden

Blijf maar lekker door paffen Wim 

Reageer op dit bericht
Wim Woude 7 maanden geleden

Ik en miljoenen mensen in dit bekrompen land vind dat niemand mag beslissen hoe ik wil leven . De rokers in dit landje worden verplicht door figuren te stoppen met roken wat gewoon niet kan natuurlijk. Niemand heeft het recht te beslissen wat ik met mijn lichaam of leven doe . Ik rook al 40 jaar. En dan komt er een knulletje die staatssecretaris is even vertellen dat ik er mee moet gaan stoppen om de prijzen omhoog te gooien voor tabak . Wat heeft dit knulletje het recht om mij mijn genot van het roken te ontnemen . Ik heb dat knulletje van Ooijen een mail gestuurd dat hij mijn leven niet gaat beslissen van hoe of wat ik doe in mijn leven . En dat dit soort figuren zoals hij ook de kroegen kapot hebben gemaakt . Wat stelt dat jochie van Ooijen voor om mij te verbieden te roken terwijl het in dit opgepropte landje het meeste gif van autos en vliegtuigen en metaal bedrijven komt zoals in Beverwijk waar nog geen moer aan is gedaan . En dit knulletje doet maar . 

Reageer op dit bericht
5 maanden geleden

Mensen met luchtwegproblemen moeten altijd in de rook van de rokers zitten. Door het roken van anderen bij de i gang van een winkelcentrum, in een pretpark wordt mijn kans op longkanker met 20 tot 30% vergroot…daar zit ik niet op te wachten.  
 

Reageer op dit bericht
Claire 8 maanden geleden

Het ouwe moet eerst op

Reageer op dit bericht
John 8 maanden geleden

Dank voor de reactie, ben hier vooralsnog mee geholpen. 
John 

Reageer op dit bericht
Tiske Boonstra 8 maanden geleden

Succes John, ik ben benieuwd waar jullie op uit zullen komen!

Reageer op dit bericht
John Gerressen 7 maanden geleden

Beste Tiske,
contact gehad met het verpleeghuis van mijn schoonmoeder, het rookverbod is opgeheven en het terras buiten gesplitst in 2 gedeeltes , ook binnen op haar kamer mag ze gewoon blijven roken. Ik had medegedeeld dat ik contact en advies had ingewonnen.
bedankt voor je medewerking 
Groet, 
john Gerressen 

Reageer op dit bericht
Tiske 7 maanden geleden

Dag John, goed om te horen dat beleid dichter bij de mensen is gebracht! 

Reageer op dit bericht
Henk Schollen 5 maanden geleden

Beste John, kun jij die regels die je bij het verpleeghuis voorgelegd hebt doorgegeven. Aub
Dan kunnen wij er ook mee aan de slag
Mvg henk

Reageer op dit bericht

Op maandag 1 april (2e Paasdag) is LOC gesloten.

Deelnemers platform

Meer bekijken

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese