Fusie LOC Waar­devol­le zorg en Raad op Maat: “We versterken elkaar en vullen elkaar echt aan”

Al eerder berichtten we over de fusie met Raad op Maat, per 1 januari 2025. In LOC tijdschrift Zorg & Zeggenschap, wintereditie 2024, komen Loes den Dulk, oprichter Raad op Maat en Marthijn Laterveer, bestuurder LOC Waardevolle zorg, uitgebreid aan het woord over het samengaan van beide organisaties. ‘Eraan bijdragen dat mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben het leven kunnen leiden dat bij hen past – dat is wat beide organisaties bindt. Of je nu oud of jong bent, psychisch kwetsbaar of een verstandelijke beperking hebt.‘

Beluister artikel

Loes den Dulk, directeur Raad op Maat, actief in de medezeggenschap voor mensen met een verstandelijke beperking en Marthijn Laterveer, bestuurder LOC Waardevolle zorg, zijn verheugd over het samengaan van beide organisaties. Een grote meerwaarde voor de versterking van de medezeggenschap en de belangenbehartiging voor cliëntenraden in de ouderenzorg, jeugdzorg, langdurige ggz en de zorg voor mensen met een beperking, oordelen zij. Eerder dit jaar sloten de zorginstellingen voor mensen met een beperking Gemiva en Ons Tweede Thuis zich al aan bij de radicale vernieuwingsbeweging, ondersteund door LOC.

“Zeggenschap over het eigen leven is het uitgangspunt”

Wat is de achtergrond van Raad op Maat?

Loes: “Ik heb Raad op Maat in 1995 opgericht, een jaar voordat de eerste Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) van kracht werd. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking kwamen langzamerhand meer deelnemers- en bewonersraden op. Ik was aan het pionieren om mensen met een beperking écht een stem te geven. Wat was daarvoor nodig? Dan heb je het over voorwaarden zoals begrijpelijke communicatie, tempo en goede ondersteuning. Je moet je bedenken dat in de begintijd de cliëntenraden op basis van de Wmcz vaak vooral uit verwanten bestonden en dat er daarnaast, zonder de rechten van de Wmcz, dus zonder officiële status, deelnemers- en bewonersraden bestonden. Cliëntenraden bestaande uit verwanten zijn een vaak heel terechte aanvulling op een cliëntenraad bestaande uit cliënten. De afgelopen dertig jaar heeft Raad op Maat zich steeds verder ontwikkeld, ook op de terreinen van toegankelijke communicatie en de zeggenschap en rechten van de individuele cliënten die zorg ontvangen.”

Hoe zijn LOC en Raad op Maat op elkaars pad gekomen?

Marthijn: “Dat was eigenlijk onontkoombaar. We zien beide de mens als mens. En dan vooral vanuit de gedachte dat zorg alleen waardevol is als vanuit de relatie tussen zorgvrager, naaste en medewerker wordt gekeken wat iemand nodig heeft om het leven te leiden dat bij hem of haar past. Je kunt ouderen, ggz-cliënten of mensen met een verstandelijke beperking als groep wegzetten; in de huidige samenleving worden ze beschouwd als kostenpost. Maar het zijn allemaal unieke mensen met verschillende kwaliteiten die heel veel te betekenen hebben. Daarin zijn LOC en Raad op Maat zielsverwanten.”
Loes: “We versterken elkaar en vullen elkaar echt aan. De stem van mensen die zorg nodig hebben laten horen – daar gaat het om. LOC en Raad op Maat doen daar geen concessies aan. Die koersvastheid is superbelangrijk.”

En de praktische kant?

Marthijn: “We werken sinds 2016 samen bij de ondersteuning van cliëntenraden en trainingen aan ondersteuners. We weten dus al goed wat we aan elkaar hebben.”
Loes: “In de zorg voor mensen met een beperking zijn coach/ondersteuners sinds jaar en dag actief. Raad op Maat is qua visie en concrete methodiek en werkwijze op dit onderwerp heel ver. Toen LOC van start ging met het ontwikkelen van een leergang ondersteuners was het mooi om van één plus één drie te maken. Onze visie op de functie van onafhankelijk coach/ondersteuner was mooi in te passen en aan te vullen voor alle andere LOC-sectoren in zorg en welzijn.”
Marthijn: “Ook trekken we samen op als het bijvoorbeeld gaat over de belangenbehartiging van mensen die met de Wet zorg en dwang te maken hebben.”
Loes: “Zeggenschap over het eigen leven is het uitgangspunt. Ervaringsdeskundige mensen empoweren zodat ze die zeggenschap ook kunnen inzetten.”
Marthijn: “Onze samenwerking, waarbij we onze herkenbaarheid behouden, is nu geformaliseerd. Voor de praktische kant, het aanpassen van het lidmaatschap, aanbod en de dienstverlening voor cliëntenraden en ondersteuners van zowel LOC als Raad op Maat, nemen we de tijd.”

“De stem van mensen laten horen, daar gaat het om”

Is de medezeggenschap voor mensen met een verstandelijke beperking goed geregeld?

Loes: “Nog lang niet op alle aspecten van medezeggenschap, jammer genoeg. Zo stelt de Wmcz 2018 dat op alle locaties een cliëntenraad hoort te zijn. De praktijk leert dat dat bij lang niet alle zorgorganisaties zo wordt ingevuld. Veel zorgorganisaties zeggen dat ze inspraak op locatie organiseren. Ze motiveren dat met het argument dat locaties vaak te klein zijn en er een centrale cliëntenraad is. En dat ze daarom op locaties huiskamergesprekken organiseren. In de lokale medezeggenschap, dichtbij mensen, valt dus nog een wereld te winnen.”
Marthijn: “Een rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd van afgelopen juni laat een niet heel rooskleurig beeld zien als het gaat om de medezeggenschap bij kleine en middelgrote zorgaanbieders. Daar ligt echt een grote taak voor ons.”

Wat betekent de fusie voor de radicale vernieuwingsbeweging?

Marthijn: “Het is heel waardevol dat Gemiva en Ons Tweede Thuis zich hebben aangesloten. Ons netwerk wordt steeds breder en het uitgangspunt dat het over de mens en over relaties gaat, vormt het cement. Er zijn geen schotten tussen cliëntenraden, individuen en medewerkers. Maar eigenlijk ook niet tussen sectoren. We denken samen na over de vraag hoe we samen kunnen vernieuwen, hoe dat er uitziet, wat dat betekent, ook voor de rol van een organisatie.”
Loes: “Wat betekent het om écht naar mensen te luisteren; zeker in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking is dat soms complex.”

Meer info

De fusie van LOC Waardevolle Zorg met Stichting Raad op Maat betekent een bundeling van kennis en kunde. Brochures, handreikingen, trainingen en bijeenkomsten komen beschikbaar voor alle cliëntenraden van beide partijen, hun vertegenwoordigers en coaches/ondersteuners. Raad op Maat haakt aan op het solide belangenbehartigingsnetwerk van LOC. De komende tijd worden de puntjes op de i gezet als het gaat om uitwisseling en toegankelijkheid van informatiemateriaal voor cliëntenraden van mensen met een beperking.

Dit artikel verscheen in de wintereditie 2024 van LOC tijdschrift Zorg & Zeggenschap.