Hoofdlij­nenak­koord Ouderen­zorg: kwaliteit van bestaan, blijven meedoen en behoud eigen regie

Er is een onderhandelaarsakkoord over het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO). Op 3 juni is het naar de Tweede Kamer gestuurd. Dezelfde dag viel het kabinet. Door de politieke situatie is het onduidelijk hoe het verder gaat met het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg. Voor nu heeft het ministerie van VWS gevraagd de achterbanraadpleging door te laten gaan.

LOC heeft mee-onderhandeld over het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg en legt het resultaat met een positief advies voor aan de aangesloten cliëntenraden VVT. Hieronder leggen we uit wat er in het Hoofdlijnenakkoord staat. En waarom LOC er een positief advies over geeft.

Wat is het Hoofdlijnenakkoord?

In het regeerakkoord is afgesproken dat er een hoofdlijnenakkoord ouderenzorg komt met concrete afspraken hoe we met minder mensen goede zorg kunnen blijven verlenen. De afspraken starten in 2026. Ook komt er een staatscommissie die adviseert hoe na 2028 het zorgstelsel toekomstbestendig kan zijn. Bij het akkoord zijn veel landelijke partijen betrokken, zoals brancheorganisaties van zorgaanbieders, beroepsgroepen, cliëntenorganisaties en verzekeraars. Gemeenten en huisartsen hebben mee gepraat. Ook zijn overheidspartijen erbij betrokken. Inmiddels is het ministerie van financiën akkoord met de financiering van het Hoofdlijnenakkoord. LOC is een van de partijen die onderhandeld hebben over het akkoord.

Wat is het doel?

In het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg staan afspraken over de toekomst van de ouderenzorg in de Wet langdurige zorg. Het doel is om de zorg beschikbaar te houden voor de mensen die het hard nodig hebben. En om te zorgen dat er voldoende personeel is.

Wat zijn de uitgangspunten?

Het akkoord is gebaseerd op tien uitgangspunten, zoals het mee blijven doen in de samenleving, behoud van eigen regie en goede medewerkers in de zorg. Maar ook het stimuleren van zorgzame buurten, ondersteuning van hulp door naasten. En het beschikbaar blijven van verpleeghuizen als het thuis echt niet meer gaat. Deze tien punten krijgen een verdere uitwerking. LOC en de Seniorencoalitie (Ouderenbonden) trekken samen met het ministerie van VWS dit proces.

Waarover zijn afspraken gemaakt?

1. Behoud kwaliteit van bestaan
   Ouderen willen het liefst hun zelfstandigheid behouden en zelf de regie over hun leven hebben. Daarom komt er extra geld om mensen te helpen bij het zelfstandig blijven: reablement. Ook komen er meer mogelijkheden om technische hulpmiddelen in te zetten. Medewerkers krijgen scholing hoe zij ouderen kunnen leren dingen zelf te doen in plaats van het over te nemen.
2. Mantelzorgondersteuning
   De druk op mantelzorgers wordt steeds groter. Daarom komt er meer ondersteuning voor mantelzorgers. Onder andere door betere informatie, ondersteuning bij regeltaken en ook emotionele ondersteuning. Er komen afspraken om logeerzorg en respijtzorg te verbeteren. De SER maakt een advies hoe werken en mantelzorg beter te combineren zijn. De ministeries van VWS en Financiën doen onderzoek naar de draagkracht van mantelzorgers en andere naasten. Er komt een keurmerk: ‘mantelzorgvriendelijke werkgever’.
3. Zorg zonder verblijf
   In de Wet langdurige zorg is nu verblijf in een instelling het uitgangspunt. Alleen als het verantwoord en doelmatig is mag iemand thuis de zorg ontvangen. Volgens de afspraken komt daar verandering in: voortaan woont iemand thuis en krijgt daar de ondersteuning. Alleen als het echt niet meer kan, is verhuizing naar een verpleeghuis aan de orde. Iemands persoonlijke situatie is daarbij het uitgangspunt. Zorgkantoren gaan al zoveel mogelijk vanaf 2027 in deze lijn werken. Vanaf 2028 maken het Modulair Pakket Thuis (MPT en Volledig Pakket Thuis (VPT) plaats voor één leveringsvorm zorg thuis met minder bureaucratie. Daarnaast blijft het Persoonsgebonden Budget bestaan.
4. Passend verblijf
   In de Wet langdurige zorg komt een afwegingskader wie naar een verpleeghuis mag. Daarin weegt mee wat iemand zelf wil, hoe zwaar de benodigde zorg is en hoe iemands sociale context is. De bedoeling is dat het afwegingskader in 2028 start. Het onderscheid tussen verpleeghuiszorg met en zonder behandeling vervalt.
5. Herindicaties verpleeghuis
   Als iemand opnieuw een indicatie (bijvoorbeeld meer zorg) voor het verpleeghuis nodig heeft, is dat heel bureaucratisch. Dat gaat veranderen. Het advies van medewerkers gaat zwaarder wegen en er komt sneller een besluit. Familie mag voortaan een handtekening zetten. De bedoeling is dat deze maatregelen voor de hele Wet langdurige zorg gaan gelden. Dus ook voor de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg.
6. Vernieuwing
   Voor veel mensen is de zorg een doolhof. Zorg en ondersteuning worden makkelijker vindbaar. Er komt meer inzet op passende zorg, waardoor er minder onnodige zorg is. De administratieve lasten gaan omlaag, de uitwisseling van gegevens wordt beter en er komt meer inzet van technologie.
7. Financiën
   Vanaf 2026 zouden er forse bezuinigingen komen in de ouderenzorg. Door de afspraken in het Hoofdlijnenakkoord zijn die bezuinigingen veel kleiner geworden (verzachting van 250 miljoen euro per jaar). Er komen ook investeringen in onder andere opleidingen, reablement, ondersteuning van mantelzorgers en welzijn.

Wat is de rol van LOC?

LOC heeft steeds aan tafel gezeten bij het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg. LOC zal ook deelnemer zijn aan de bestuurlijke thematafel Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg, waar de besluiten over een vervolg worden genomen. Daar vindt ook de afstemming plaats met het Integraal Zorgakkoord/Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord. Daarnaast is LOC trekker en deelnemer bij een aantal uit te werken maatregelen.

Waarom geeft LOC een positief advies?

Wij zouden graag gezien hebben dat er meer vernieuwing plaatsvindt. Onder andere bij het ondersteunen van lokale initiatieven en welzijn. LOC heeft steeds gepleit voor extra geld daarvoor. Tegelijkertijd zijn er in het Hoofdlijnenakkoord afspraken gemaakt, waardoor er meer financiële rust is om de veranderingen in zorgorganisaties door te voeren. Zonder het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg zouden de eerder geplande bezuinigingen doorgaan. Er zou dan 250 miljoen euro minder beschikbaar zijn voor de ouderenzorg. Daarom heeft LOC besloten het akkoord met een positief advies voor te leggen aan de aangesloten cliëntenraden.

Ledenraadpleging

LOC stuurt aangesloten cliëntenraden VVT een mail over deze ledenraadpleging. Reageren kan tot uiterlijk 25 juni 2025.

Het hoofdlijnenakkoord is te lezen via onderstaande knop.

Wat is het verschil tussen Generiek Kompas, IZA (AZWA) HLO en WOZO?

Het Generiek kompas gaat specifiek over wat zorgorganisaties in de langdurende zorg kunnen en moeten doen om te zorgen dat mensen een zo goed mogelijke kwaliteit van bestaan ervaren.

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel de zorg breed voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Om dit te bereiken zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van VWS en een groot aantal partijen in de zorg. Ondertekenaars van het IZA zijn onder meer overkoepelende organisaties van ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidszorg en de ouderenzorg. Maar ook gemeenten, welzijnsorganisaties en zorgverzekeraars zijn aangehaakt.

Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) is een vervolg op het IZA. Bij AZWA gaat het niet alleen over zorg, maar ook over welzijn. De onderhandelingen over AZWA lopen nog.

Het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO) bevat afspraken over de organisatie van de ouderenzorg in de Wet langdurige zorg (Wlz). Het akkoord moet er voor zorgen dat er voldoende personeel voor de ouderenzorg blijft.

Het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) wil bereiken dat ouderen nu en in de toekomst kunnen wonen in een omgeving die bij hen past – waar ze zich thuis voelen. Met waar wenselijk (digitale) zorg en ondersteuning en daar waar dat beter past, goede verpleeghuiszorg. Het programma WOZO loopt al een aantal jaren. Er komen afspraken hoe WOZO en HLO zich tot elkaar gaan verhouden. Mogelijk wordt WOZO een onderdeel van het uitvoeringsplan HLO.