Cliëntenraden zijn ooit ontstaan om de mensen die zorg nodig hebben een collectieve stem te geven. Zodat zorgorganisaties steeds blijven doen wat hun kerntaak is: zorg verlenen aan mensen, waardoor die het leven kunnen leiden dat bij hen past. De nieuwe medezeggenschapswet is een hulpmiddel. Het gaat er om hoe waardevolle zorg er in de praktijk uitziet. Een actieve cliëntenraad is onmisbaar bij het verbeteren van de zorg. Bij de cliëntenraad ligt een belangrijke sleutel om de zorg maximaal aan te laten sluiten bij wat mensen nodig hebben.

Dit artikel verscheen in de zomereditie van Zorg & Zeggenschap, het tijdschrift dat LOC ieder kwartaal uitbrengt.

Kern van zorg

In Nederland hebben we de zorg in formele structuren
geregeld. Zoals via de Wet langdurige zorg, de Zorgverzekeringswet en de Wet maatschappelijke ondersteuning. We betalen als maatschappij organisaties om de zorg te leveren. Door alle regelgeving en systemen
verdwijnt de kern van de zorg nog wel eens naar de achtergrond. En die kern is dat er mensen in onze samenleving zijn die zorg en ondersteuning nodig hebben om hun leven te kunnen leiden. Sommige mensen redden
het met een beetje ondersteuning, anderen hebben veel ondersteuning nodig.

“Een actieve cliëntenraad is onmisbaar bij het verbeteren van de zorg”

Ieder mens is uniek en heeft een eigen manier van leven. Met eigen waarden en eigen gewoonten. Met betekenisvolle relaties die per persoon verschillen. Dat is zo voordat iemand zorg heeft en blijft ook zo als er
zorg nodig is. Door de zorg goed af te stemmen op wat de persoon nodig heeft, ontstaat er ruimte om te doen wat voor diegene van waarde is. Zo maakt goede begeleiding bij psychische problemen het vaak voor mensen
weer mogelijk om vrijwilligerswerk of betaald werk te doen. Of kunnen mensen door hulp in het huishouden en verpleging weer hun hobby’s uitoefenen. En krijgen jongeren in gezinnen waar problemen zijn met de juiste hulp de mogelijkheden om aan hun toekomstdromen te werken.

Verdiepen in persoon

Niemand is alleen maar cliënt of patiënt. Ieder mens kan zin geven aan zijn eigen leven. En ook een bijdrage leveren aan de samenleving. Daarbij moeten we kwetsbaarheid niet wegpoetsen. Natuurlijk ziet het er voor
een verpleeghuisbewoner met vergevorderde dementie anders uit dan voor iemand die een uurtje ondersteuning nodig heeft. Maar zelfs bij mensen met zware zorg blijkt er vaak meer te kunnen dan we denken. Daarbij is
het van groot belang dat we ons verdiepen in wie deze persoon is en waar mogelijkheden voor ontwikkeling liggen. We zien daarvan prachtige praktijkvoorbeelden. Zoals degene die levenslang op een instellingsterrein
in de geestelijke gezondheidszorg woont, maar met de juiste hulp voor anderen computers kan repareren. Of de bewoner van het verpleeghuis die niet praat maar wel gaat voorlezen op een school. En een ander die ondanks dementie les blijkt te kunnen geven aan mbo-studenten over hoe het is om dementie te hebben. Of de jongere die met de juiste hulp zijn toekomstdromen kan waarmaken.

Visie Waardevolle zorg

Dit zijn geen idealistische vergezichten, maar voorbeelden uit de praktijk. Juist door op een andere manier naar zorg te kijken is ieder mens van waarde. En is het steeds een kwestie van afstemmen wat deze persoon
nodig heeft om binnen zijn of haar mogelijkheden en wensen het leven te leiden. LOC heeft daarover veel gesprekken gevoerd met betrokkenen en er ook gedegen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Daar is de
visie ‘Waardevolle zorg; over de toekomst van de gezondheidszorg heden-2050’ uit voortgekomen. De visie staat op www.loc.nl Het is een leesbaar boekje met veel beeldmateriaal. Voor wie meer over de achtergrond van
deze visie wil lezen is er een uitgebreider document: ‘Theoretisch kader Waardevolle zorg’. Ten slotte is de visie ook vertaald naar de jeugdzorg: ‘Waardevolle zorg is ook JONG’.

“Door de zorg goed af te stemmen op wat iemand nodig heeft
ontstaat ruimte om te doen wat voor diegene van waarde is.”

Unieke positie cliëntenraad

De cliëntenraad heeft een unieke positie in de zorg. De raad heeft als taak om te kijken hoe de mensen die zorg krijgen de ondersteuning ervaren. En kan vervolgens het management de spiegel voorhouden hoe het beleid in
de praktijk uitpakt. Eigenlijk is de cliëntenraad binnen de zorgorganisatie de enige die deze rol zo kan vervullen. Natuurlijk zijn heel veel zorgverleners iedere dag bezig om zo goed mogelijke zorg te verlenen. En zijn ook de meeste bestuurders/managers hard bezig om de zorg
zo goed mogelijk te organiseren. Maar zij hebben vaak ook te maken met allerlei andere ontwikkelingen en systemen. De cliëntenraad kan managers en zorgverleners scherp houden hoe de zorg in de praktijk uitpakt.

Bespreken van de praktijk

Omdat de cliëntenraad binnen de zorgorganisatie de mensen die zorg nodig hebben vertegenwoordigt. Cliëntenraden onderschatten hun eigen belang nog wel eens. Natuurlijk is het prima om over beleid mee te praten. Maar de grootste en belangrijkste meerwaarde van de cliëntenraad is het bespreken van de praktijk aan de overlegtafels. Dat kan zijn door signalen die veel mensen uiten te bespreken. Zoals: mensen die zorg krijgen vinden het personeel heel meelevend. Of: het eten is niet lekker. Maar soms helpt het ook in te zoomen op een bepaald persoon. Waarom moet iemand steeds aan de balspelen in de recreatieruimte meedoen? Terwijl diegene een achtergrond in de kunst heeft. Is het mogelijk om het zo te organiseren dat deze persoon meer kan doen vanuit de persoonlijke ontwikkeling? Of kan een jongere weer toekomstplannen maken door de hulp die hij ontvangt?

Juist de praktijkverhalen maken inzichtelijk wat de meerwaarde van de zorgorganisatie is. Wat goed gaat en wat beter kan. Een actieve cliëntenraad is onmisbaar bij het verbeteren van de zorg. Bij de cliëntenraad ligt een belangrijke sleutel om de zorg maximaal aan te laten sluiten bij wat mensen nodig hebben.

Ondersteuning door LOC

Soms is het lastig hoe je dat als cliëntenraad het beste kunt doen. LOC helpt daar graag bij. Door steeds met de cliëntenraad te onderzoeken hoe de ervaringen van mensen die zorg nodig hebben en hun naasten helpen
bij het gesprek over waardevolle zorg.

Meer weten?

• Van 5-9 oktober organiseert LOC de Week van de medezeggenschap; een week boordevol inspiratie en ontmoeting rondom medezeggenschap, de Wmcz 2018 en méér!
• LOC maakte een handreiking en podcast over Visie op medezeggenschap met handvatten om daarmee aan de slag te gaan.
• Download het visieboekje “Waardevolle zorg”
• Heb je een vraag? De vraagbaak van LOC staat voor je klaar. Van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17. 00 uur kun je bellen naar 030 284 32 00 of mail naar vraagbaak@loc.nl