LOC krijgt verschillende signalen binnen over onrust onder mensen die zorg nodig hebben, veroorzaakt door (maatregelen tegen) corona. We hebben nu al zo lang te maken hebben met ziekte, angst en maatregelen. Het is een heftige tijd met veel impact op mensen. Naast mensen die zorg nodig hebben, merken we ook dat zorgmedewerkers, naasten en vrijwilligers het zwaar hebben. Dat is logisch, want het is een lastige periode. Hoe ga je daar persoonlijk mee om? Wat kan je doen als je als cliëntenraad direct wordt aangesproken. En wat doe je als individueel lid van de raad? 

Een cliëntenraadslid in de ggz schreef aan de Vraagbaak van LOC: “In je cliëntenraadswerk kun je nu wel geconfronteerd worden met de impact (zoals onrust, woede, onzekerheid over of het bij deze maatregelen blijft) die deze maatregelen bij gewone mede-cliënten kunnen oproepen. Het viel me de afgelopen week, dat zelfs bij cliënten die het eerder ‘gelaten over zich heen lieten gaan’ nu soms ook tot paniek-reacties kan leiden en zelfs de gedachte ‘hoe houden we dit nog vol’? Als cliëntenraadslid hoor en zie je meer dan een gemiddelde client. En zowel cliënten als begeleiders kijken naar je als cliëntenraadslid. Bijvoorbeeld hoe jij met onrust op je lokatie omgaat en hoe je erop verbaal en non-verbaal reageert.” 

Ieder gaat op een eigen manier om met deze lastige tijden. Mensen kunnen boos worden, verdrietig zijn, ongerust worden of bang zijn.  Ook cliëntenraden worden regelmatig gevraagd hoe zij met corona omgaan, wat hun mening is en wat zij doen in de rol van medezeggenschap. “Wat doen jullie eigenlijk om ons te helpen?” Wat doe je als mensen boos en verdrietig zijn, hoe kan je daar als medezeggenschap in bijstaan? Het is goed om daar als cliëntenraad ook met elkaar over in gesprek te gaan over wat je als persoon voelt en hoe je tot een gedeelde visie en aanpak komt.

Wat doe je als lid van de raad?

Realiseer je dat jij niet verantwoordelijk bent voor corona en dat niet kan verhelpen. Wat je wel kan bieden is een luisterend oor. Zorgen dat iemand gehoord is en zijn/haar ei kwijt kan, is juist in deze moeilijke tijd van groot belang. Geef iemand de mogelijkheid om het verhaal te doen. En verwijs ook naar andere mogelijkheden zoals een cliëntvertrouwenspersoon mocht dat nodig zijn. 

Bedenk wat je wel aan kunt reiken. Welke informatie is er voor cliënten en kan je daar naar verwijzen? Maar laat ook je menselijke kant zien, geef aan dat je snapt dat het zo zwaar is. En bespreek met elkaar wat er, binnen de geldende kaders, nog wel kan of waar juist behoefte aan zou zijn en hoe je dat veilig kunt organiseren. Het gaat dus om oprechte aandacht. Aandacht betekent: luister naar iemand, vat samen wat die ander zegt, geef aan dat je begrip hebt voor de emotie en nodig de ander uit om te vertellen wat het allemaal brengt en doet. Heb geen oordeel en vertel dat je zelf het ook moeilijk vindt. En vraag wat de ander nodig heeft om het wel vol te houden.

Maak ook intern in de cliëntenraad afspraken dat je bijvoorbeeld even kunt luchten bij een collega-raadslid als je net een pittig of heel emotioneel gesprek hebt gehad met een cliënt of naaste. Zorg dat het niet bij jou als individu blijft hangen. Als gehele raad dragen jullie deze taken en help  elkaar daar vooral bij.

Iedere nieuwe fase in de corona-situatie leidt tot nieuwe vragen, zorgen en dilemma’s. Al sinds er sprake is van corona ziet LOC dat er niet één weg of oplossing is. Bij keuzes die gemaakt moeten worden zijn er altijd meerdere perspectieven. Ook stellen we – vanuit onze visie – dat het uitgangspunt moet zijn dat mensen een zo waardevol mogelijk leven kunnen leiden. Dat kan alleen als je de persoonlijke waarden van ieder mens als vertrekpunt blijft nemen. En als je daarover ook in de zorg met de verschillende betrokkenen in gesprek gaat en blijft. Lees ook het artikel: Corona blijf in gesprek

Wat doe je als raad?

Ten eerste is het belangrijk om in beeld te brengen wat er speelt. Begin daarin bij de mensen die zorg krijgen: wat speelt er voor hen? Waar worstelen zij mee? Wat hebben zij nodig? Wat vinden zij belangrijk? Dat is de basis waarop je het gesprek met de organisatie aangaat. Probeer dat ook tot een gedeelde houding te krijgen – gebaseerd op die waarden. Dan sluit je aan bij de behoeften van mensen. Dan weet je dat je doet wat echt nodig is, omdat het past bij de wensen en behoeften van mensen om wie het gaat. Welke zaken spelen er nog meer. Veiligheid, kwaliteit, geborgenheid en contact? Welke richtlijnen hanteren we allemaal? Wat spreken we af als er situaties zijn die vragen om iets anders dan ‘de richtlijnen’.  

Waardevolle zorg is alleen mogelijk als je het samen aangaat en dat geldt des te meer in tijden van crisis. Ga in gesprek met (alle partijen binnen) de zorgorganisatie en trek een lijn. Alleen met alle verschillende perspectieven samen kan je optimale keuzes maken. Hoe staan we erin, hoe pakken we deze periode aan, wat doen we en wat doen we niet. En vooral waarom! Wat is de visie op het omgaan met corona specifiek voor onze regio, onze zorgorganisatie, onze mensen?

Vervolgens is het belangrijk dat mensen weten dat er een gedeelde houding is ten opzichte van corona. Samen de schouders eronder met “onze aanpak”. Maak dat kenbaar, schrijf in de nieuwsbrief, maak gebruik van alle kanalen van de organisatie en vertel het iedereen die het wilt horen.

Dan zijn er nog een aantal concrete zaken waar de cliëntenraad naar kan vragen. Is er goede informatie aan bewoners, cliënten, naasten, vrijwilligers, zorgmedewerkers? Informatie waarin de heftige periode wordt erkend, waar er plaats is voor die emoties en gevoelens? Wat de huidige stand van zaken is en wat de zorgorganisatie biedt om hiermee om te gaan? Zo kan je als raadslid leunen op feiten en een gedeelde aanpak, een gezamenlijke manier van omgaan met de situatie en kan je cliënten informeren en helpen. 

Erkenning en sámen

We zien in het land verschillende manieren waarop cliëntenraden samen met zorgorganisaties proberen cliënten en bewoners aan de hand te nemen in deze periode. Je kan daarbij denken aan een maandelijks of wekelijks schrijven in de nieuwsbrief. Maar er zijn ook cliëntenraden die cliënten een hart onder de riem steken. Erkenning van de heftigheid van de situatie en met elkaar kijken wat er nodig is om er doorheen te komen. Zijn er extra of aangepaste activiteiten? Zijn er mogelijkheden om elkaar te ontmoeten oppassen en veilige wijze? Zijn er manieren om uit te wisselen over wat deze periode met je doet en wat het met je familie of je gezin of je afdeling doet?

Tegelijk is het soms nodig om als cliëntenraad duidelijk positie te kiezen voor degenen die je vertegenwoordigt. Een besluit van de zorgorganisatie kan onbedoelde gevolgen hebben voor mensen die zorg nodig hebben. De cliëntenraad moet dan duidelijk partij kiezen en hierover het gesprek voeren met de zorgorganisatie. Probeer hierin altijd te kijken naar mogelijkheden en alternatieven. Uiteindelijk heeft niemand iets aan een patstelling. En blijf duidelijk en regelmatig communiceren naar je achterban. Zij willen weten wat de cliëntenraad voor hen doet.

Ondanks alles ga je onrust niet helemaal wegnemen. Maar als iedereen dezelfde informatie heeft, onderdeel is van het gesprek, dat er aandacht is voor emotie en dat je samen keuzes kan maken hoe daarmee om te gaan. Dan pak je als cliëntenraad en organisatie samen de onrust bij de hoorns. Dan probeer je zo goed en zo kwaad als dat lukt met elkaar het beste te doen wat nu even kan. Waardevolle zorg maak je samen, juist ook als de gedeelde waarden soms even ver weg lijken. Juist dan moet je ze met elkaar naar voren halen. Samen waardevolle zorg!

Wat doe je zelf om om te gaan met onrust? Hoe gaan jullie er als cliëntenraad samen aan staan om de emotie een plek te geven? Welke informatie deel je en welke activiteiten zijn juist nu belangrijk? LOC verzamelt en deelt graag ervaringen zodat we met elkaar kunnen leren hoe we hier zo goed mogelijk mee omgaan. Deel je ook?