Wat als samen­werking cliënten­raad en zor­ginstel­ling escaleert?

Geplaatst op 2 september 2024

LOC ontvangt regelmatig signalen over conflicten in de werkrelatie tussen de cliëntenraad en de zorgorganisatie. Het mag schuren – de cliëntenraad kan, mag én moet immers kritisch kunnen zijn en kijken naar de gevolgen van beleid voor cliënten en hun leefwereld. Maar wat als het escaleert tussen cliëntenraad en zorginstelling?

Beluister artikel

Waar wrijving is, komt glans, luidt het gezegde. Ook in de medezeggenschap hoeft het niet altijd pais en vree te zijn. Maar soms escaleert het zodanig dat de cliëntenraad en instelling écht niet meer samen kunnen of willen doorgaan. De bedoeling van medezeggenschap raakt dan (soms ook letterlijk) uit beeld. Wat zegt de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz 2018) hierover? En wat is de betekenis van artikel 4 lid 1+3 en artikel 13 lid 1 in die wet? In deze artikelen is vastgelegd dat de cliëntenraad slechts met redenen ontbonden kan worden, dus niet zomaar omdat je elkaar lastig vindt of elkaars mening niet respecteert. Vraag is hoe dit recht in beeld komt bij een cliëntenraad met een vasthoudende of volhardende taakopvatting? Want in de kern is cliëntmedezeggenschap ‘georganiseerde tegenspraak in de instelling’.

Medezeggenschapsregeling leidend

Voor alle betrokkenen zijn afspraken in de medezeggenschapsregeling leidend. Daarin staat het wat – de rechten en plichten. Maar ook het hoe – afspraken over hoe je met elkaar omgaat. Dat laatste staat in de visie op medezeggenschap, deel van de medezeggenschapsregeling. Die visie maken cliëntenraad en instelling samen. Ze verbinden zich hieraan én bewaken hoe de visie in het werk is geborgd. Leidend is de kerntaak van de raad: bewaken van het beleid rondom kwaliteit van zorg en welzijn van cliënten.

Gesprek en dialoog, óók als het spannend is, zijn leidend bij het ‘samen gaan voor kwaliteit van de zorg’. Soms lukt dat samenwerken niet en moet de bestuurder als eindverantwoordelijke voor de medezeggenschap zijn rol pakken. Let op: een verschil van mening over inhoud of belangen in de praktijk alleen, mag geen aanleiding zijn voor het opzeggen van de samenwerking met de raad. Het zijn vaak de samenwerkingsafspraken zelf en/of de overschrijding van grenzen daarin die tot het besluit niet meer samen te kunnen werken, leiden. Verharding of volharding maken soms dat je elkaar kwijtraakt. LOC ziet dat procedures belangrijker worden dan cliëntenbelang. Of er worden fatsoensgrenzen en integriteitsgrenzen overschreden.

Route richting afscheid

Een verzoek van de instelling voor ontbinding van de cliëntenraad komt nóóit uit de lucht vallen. Het is een zwaar middel dat direct het collectieve cliëntenbelang raakt, dé core business van de cliëntenraad. Door dialoog en bemiddeling als interventie kunnen beide partijen, cliëntenraad en zorginstelling, op wederzijdse verantwoordelijkheid worden aangesproken. Leidt dat niet tot beweging en herstel van vertrouwen, wat is dan de basis van de samenwerking?

Een raad kan altijd uit zichzelf opstappen, daarvoor hoeft hij niet ontbonden te worden. Het ontbinden is een actie die de bestuurder inzet en waar de raad mee in moet stemmen. Een besluit tot ontbinding van de cliëntenraad kan alleen om moverende (inhoudelijke) redenen. Ontbinden van de cliëntenraad kan slechts indien deze structureel tekortschiet in de behartiging van de gemeenschappelijke belangen van de cliënten wier belangen hij dient te behartigen (artikel 13 lid 1,Wmcz). Beschadiging van het aanzien van de medezeggenschap of instelling en niet representatief zijn voor de achterban horen daarbij.

Gang naar LCvV

Weigert de cliëntenraad in te stemmen met ontbinding, dan dient het verzoek voorgelegd te worden aan de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV). Die kijkt of het verzoek redelijk en gemotiveerd is. Of stelt bemiddeling of mediation voor. De uitspraak van de LCvV is bindend voor beide samenwerkingspartners. Tijdens de LCvV-procedure is de cliëntenraad formeel nog in functie. En moet zich dus houden aan de visie en afspraken in de medezeggenschapsregeling. Tijdens een procedure kan de instelling het overleg opschorten als fatsoens- en omgangsvormen in het geding zijn.

LOC biedt ondersteuning bij problemen in de raad of met de instelling. Neem contact op via Vraagbaak@loc.nl of 030-2843200.

Dit artikel verscheen in de zomereditie 2024 van LOC tijdschrift Zorg & Zeggenschap

Download artikel als PDF

Praat mee!

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Per 1 januari is LOC gefuseerd met Raad op Maat. Dat betekent méér kennis en expertise als het gaat om (mede)zeggenschap van mensen met een beperking. Wil je meer weten over Raad op Maat? Bekijk de website.

Deelnemers platform

Meer bekijken

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese