Wat zijn voor cliënten geldende regelin­gen?

Cliëntenraden hebben volgens de medezeggenschapswet instemmingsrecht op zogeheten ‘voor cliënten geldende regelingen’. Maar wat valt er onder die regelingen? In de Zorg & Zeggenschap, wintereditie 2024, geeft LOC adviseur Liesbeth Honig tekst en uitleg.

Beluister artikel

Wat zijn voor cliënten geldende regelingen?

Grofweg hebben we het over regelingen die belangrijk zijn voor het leven en welzijn van cliënten, die het leven van cliënten direct raken. Denk bijvoorbeeld aan huisregels, protocollen, eigen bijdragen of voorzieningen zoals de receptie, het restaurant of de fietsenstalling.

Wat is de positie van de cliëntenraad?

De cliëntenraad heeft instemmingsrecht op alle regelingen die voor cliënten gelden. De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz 2018) geeft cliënten de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op besluiten en beleid van de zorginstelling.
Wanneer het gaat om zaken die cliënten direct raken, zou volgens de wet de cliëntenraad hierbij betrokken moeten worden, via advies- of instemmingsrecht. Dan gaat het dus ook over voor cliënten geldende regelingen.
Een meer specifieke invulling over wat er onder dergelijke regelingen in de praktijk valt, geeft de wet helaas niet. En daar kan een cliëntenraad in de praktijk last van hebben.

Hoezo?

Een bestuurder kan stellen dat volgens hem of haar een bepaalde afspraak niet onder een ‘voor cliënten geldende regeling’ valt, dus dat de cliëntenraad er niet mee hoeft in te stemmen – alvorens het besluit wordt doorgevoerd. De cliëntenraad daarentegen kan vinden dat zo’n afspraak wel degelijk onder het instemmingsrecht valt. Dan ontstaat een patstelling.

Een voorbeeld

Een thuiszorgorganisatie voert bloktijden in. Dat betekent dat een cliënt die zorg nodig heeft bijvoorbeeld tussen 9 en 12 uur een thuiszorgmedewerker kan verwachten. Bovendien mag er een uur voordat de zorgmedewerker langskomt niet gerookt worden in huis. Cliënt of partner mogen dus tussen 8 en 12 niet roken. Aangezien sommige mensen tweemaal daags thuiszorg kijken, zouden ze dus de hele dag niet mogen roken – in hun eigen huis. Beide besluiten zijn ‘voor cliënten geldende regelingen’, zegt de cliëntenraad omdat deze afspraak direct de persoonlijke levenssfeer van cliënten raakt. Dus deze besluiten mag de instelling enkel nemen met instemming van de cliëntenraad.. Nee, zegt de instelling, dit valt er niet onder.

Hoe los je dit soort patstellingen op?

Wat LOC betreft is het simpel: als de zorgorganisatie iets regelt voor alle cliënten of iets afspreekt voor alle cliënten dat hen direct raakt, valt dat onder een voor cliënten geldende regeling. En is de cliëntenraad dus aan zet. Daarover moet je niet gaan steggelen. Het raakt cliënten bijvoorbeeld direct als de koffie of de tv-aansluiting duurder worden. Of het moment waarop medicatie wordt uitgedeeld, het regelen en organiseren van inspraak of het gebruik van een elektronisch patiëntendossier. Individuele cliënten hebben hier vaak geen invloed op terwijl het wél voor hen wordt bepaald. Daarom is instemmingsrecht van de cliëntenraad zo belangrijk.

En als je er niet uitkomt?

Mochten cliëntenraad en instelling er niet uitkomen, kun je voorstellen om de LCvV (bemiddelaar en scheidsrechter bij meningsverschillen over de uitvoering van de Wmcz) te vragen hier een oordeel over uit te spreken. De commissie is immers een onafhankelijke, deskundige partij. Mocht de instelling dit niet willen, kun je als cliëntenraad altijd zelf de stap zetten naar de commissie. Uitspraken van de commissie helpen ook andere cliëntenraden en instellingen om meer duidelijkheid te krijgen over de voor cliënten geldende regelingen.

Meer info

LCvV – Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden

Heb je vragen, mail naar vraagbaak@loc.nl of bel 030 2843200.