Cliënten­panel jongeren en ouders onmisbaar binnen Academische Werkplaats Jeugd

De Academische Werkplaats Jeugd heeft als doel de kwaliteit van jeugdzorg te verbeteren. Sinds de start in 2015 is LOC actief binnen de werkplaats. De afgelopen jaren zette LOC-adviseur Tina Bakker zich in om met het door LOC opgezette cliëntenpanel samen met jongeren en ouders te zorgen dat het cliëntperspectief centraal staat.

De Academische Werkplaats Jeugd in Tilburg is een structureel samenwerkingsverband van zestien organisaties. Het is een netwerk waar kennis wordt verzameld over jeugdhulp met als doel de kwaliteit van de jeugdzorg te verbeteren. In het netwerk zitten jongeren, ouders, LOC, ggz-instellingen, jeugdzorgorganisaties, GGD’en, gemeenten, hogescholen Avans en Fontys en de Universiteit Tilburg. LOC, sinds de start in 2015 een van de zestien deelnemers van de AW Jeugdwerkplaats, zorgt dat het perspectief van kinderen, jongeren en ouders onderdeel is van het wetenschappelijk onderzoek dat plaats heeft. De laatste jaren is een vast panel van jongeren en ouders, het zo geheten cliëntenpanel, actief betrokken bij onderzoeken. Het panel werkt nauw samen met het Zeeuws-Brabants netwerk van jongeren, ouders en ervaringsdeskundigen (ZeBra). LOC faciliteert en ondersteunt het panel.

Ontwikkeling en participatie

De deelname van jongeren en ouders aan de werkplaats is in tien jaar flink verbeterd. Van het bijwonen van vergaderingen en vooral luisteren, hebben jongeren en ouders nu meer inbreng en invloed op onderzoek. Sinds 2019 is het cliëntenpanel actief. Het panel geeft gevraagd en ongevraagd advies en is vertegenwoordigd bij overleggen waar besluiten worden genomen. Tijdens een van die overleggen presenteerde het cliëntenpanel ideeën over participatie van jongeren en ouders bij onderzoek vanuit de werkplaats. Het is mooi om te zien dat er nu, ruim vijf jaar na de oprichting van het cliëntenpanel, budget is om processen zodanig te organiseren dat de stem van jongeren en ouders in het onderzoeksproces wordt meegenomen.

Belang

De leden van het cliëntenpanel zien en ervaren het belang van hun bijdrage aan onderzoek. “We willen dat de jeugdhulp verbetert. Daar is onderzoek voor nodig”, zeggen ze. Binnen de werkplaats werken deelnemers samen. Dat is soms een uitdaging; niet altijd begrijp je elkaars taal. Cliënt, jeugdprofessional, beleidsadviseur, bestuurder, onderzoeker – iedereen kijkt anders en vanuit het eigen perspectief naar jeugdhulp. Er is tijd nodig om elkaars perspectief te leren kennen, om gedachten en ervaringen uit te wisselen en zo tot een gezamenlijk verhaal en belang te komen. Uitwisseling gebeurt niet alleen in gesprekken maar ook door samen aan de slag te gaan.

Hoe gaat het eigenlijk met de ouders?

Een mooi voorbeeld is het project ‘Hoe gaat het eigenlijk met de ouders?’ waar verschillende perspectieven samenkomen en tot iets moois leiden. Als ouders hulp vragen bij de gemeente heeft dat gevolgen voor het hele gezin. Behalve dat ouders zich vooral zorgen maken over het kind, zijn ouders ook druk met het organiseren van afspraken. Denk bijvoorbeeld aan vrij vragen van het werk om naar een afspraak te gaan, formulieren invullen, uitleg geven over de hulp voor het kind aan anderen en zorgen dat alle dagelijkse zaken nog zoveel mogelijk kunnen doorgaan. Dit heeft invloed op het welbevinden van ouders. Voor hen is het fijn en goed als zij hun verhaal kwijt kunnen. Iets dat niet vanzelfsprekend is. Het ontbreekt jeugdprofessionals aan tijd – het is belangrijk dat er snel iets geregeld wordt voor het kind dat is aangemeld. Of jeugdprofessionals vinden het spannend om de vraag ‘Hoe gaat het eigenlijk met u?’ te stellen. Er kunnen (meer) problemen naar voren komen, waar ze geen ondersteuning bij kunnen bieden.

Waardevol hulpmiddel

Met financiering van ZonMw is het project gestart gericht op hoe het gaat met ouders. Onderzoekers van de GGD West-Brabant en het Centre of Expertise Perspectief in Gezondheid van Avans Hogeschool vroegen onder andere aan ouders, jeugdprofessionals, gemeentelijke beleidsmakers en ook LOC om mee te denken over hoe je het gesprek tussen ouders die hun kind aanmelden voor jeugdhulp en medewerkers van de gemeente op gang brengt. Tijdens vijf bijeenkomsten waarin ouders centraal stonden en de verschillende perspectieven werden uitgewisseld, ontstond het idee voor een tool die kan helpen. Deze tool bestaat uit gesprekskaarten met vragen zoals ‘Kom je voldoende toe aan je rol als ouder, partner of werknemer?’ Of ‘Doe je leuke dingen met de kinderen?’ Ouders kiezen zelf waar ze over willen praten. De eerste ervaringen met de in de praktijk geteste tool zijn positief. Ouders geven aan zich gehoord te voelen en beter inzicht te krijgen in hoe het met hen gaat. Zelf heb ik de tool ook uitgeprobeerd met ouders van jongeren die ik begeleid. En ik heb zo zelf ervaren dat met behulp van de tool het gesprek anders verliep. Ouders vertelden meer over zichzelf, over het dagelijks leven en over hun wensen en toekomstplannen voor zichzelf en het gezin. Een ouder gaf aan “het zo leuk te vinden, dat je zo’n gesprek met kaarten eigenlijk vaker moet doen.” Voor mij een signaal dat de tool een waardevol hulpmiddel is.

Toekomst

Hoewel de samenwerking tussen het cliëntenpanel en de andere leden van de werkplaats goed gaat, lijkt er soms sprake van een kloof tussen praktijk en wetenschap. Zo zijn bijvoorbeeld aanvragen voor onderzoek en artikelen over resultaten moeilijk om te lezen en te begrijpen. Helaas is dit niet helemaal te voorkomen. Er wordt nagedacht over manieren om jongeren en ouders in het cliëntenpanel informatie te geven over (wetenschappelijk) onderzoek, bijvoorbeeld door een training te organiseren. Iets anders dat aandacht vraagt is dat het cliëntenpanel aangeeft dat “mooie onderzoeksrapporten te snel in een bureaula verdwijnen waardoor er niets mee gebeurt.” Het panel wil dat onderzoeksresultaten onder een breed publiek en op een toegankelijke manier gedeeld worden. Zodat de resultaten meer kans krijgen om bij te dragen aan het verbeteren van de kwaliteit van de jeugdhulp.

Lees meer

Artikelen over recent onderzoek waar het cliëntenpanel bij betrokken is:

Eyeopener – kennismagazine_jeugd_themanummer2
Onderzoek ‘hoe gaat het later’: We vragen kinderen en gezinnen naar het effect van onze hulp – Sterk Huis
Rapportage-Op-naar-een-soepele-overgang-naar-18-jaar-voor-jongeren-die-jeugdhulp-ontvangen_2023.pdf

Meer over LOC en jeugdzorg: Kwaliteit jeugdzorg – LOC Cliëntenraden