Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden biedt uitkomst bij geschillen
Wat doe je als je als cliëntenraad een geschil hebt met de bestuurder en er niet uitkomt? De Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden kan dan als bemiddelaar helderheid bieden bij conflicten die met de medezeggenschapswet Wmcz 2018 te maken hebben. Waarom maken zo weinig raden gebruik van deze mogelijkheid? In het artikel in LOC-tijdschrift Zorg & Zeggenschap herfst ’24 gaan LOC adviseurs Xandra van der Kruk en Liesbeth Honig in op deze vraag.
Beluister artikel
De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz 2018) verplicht zorginstellingen te regelen dat er, in geval van geschillen, een commissie van vertrouwenslieden is. De commissie heeft twee taken. Namelijk het bemiddelen in geschillen tussen cliëntenraad en bestuurder/management en uitspraak doen bij een geschil. Zorginstelling en cliëntenraad zijn niet verplicht zelf zo’n commissie op te tuigen. Ze kunnen er ook voor kiezen geschillen voor te leggen aan de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV). In de model-medezeggenschapsregeling die LOC samen met brancheorganisaties voor cliëntenraden heeft opgesteld, is voor deze laatste optie gekozen.
“Bemiddeling kan relatie cliëntenraad – bestuurder juist verbeteren”
De LCvV wordt in stand gehouden door een groot aantal brancheorganisaties en organisaties voor cliëntenraden in de zorg, waaronder LOC. Zelf beschrijft de commissie zich als “Scheidsrechter en bemiddelaar in geschillen tussen cliëntenraad en zorginstelling over de uitvoering van de wet.” De commissie bestaat uit zeven leden, onder wie een voorzitter en een plaatsvervangend voorzitter. Daarnaast is er een secretaris en een plaatsvervangend secretaris. Wie er in de commissie zitten, is te lezen op de website van de LCvV.
Scheidsrechter
De commissie kan dus bemiddelen en een uitspraak doen in geschillen. De rol van scheidsrechter (uitspraak doen in geschillen) is meer bekend bij raden dan de rol van bemiddelaar. Het afgelopen jaar (2023) heeft de commissie twaalf keer een uitspraak gedaan. Zeven keer vroeg een bestuurder om vervangende toestemming om een besluit te mogen nemen nadat hij daarvoor geen instemming van de cliëntenraad had gekregen. Daarbij ging het drie keer om ontbinding van de cliëntenraad. In de andere gevallen ging het om onder andere de vaststelling van de medezeggenschapsregeling en voor cliënten geldende regelingen, zoals persoonsgebonden waskosten en het beleid rondom versnaperingen.
Bemiddelaar
Dat de commissie ook kan bemiddelen is niet altijd bekend bij cliëntenraden (en bestuurders). In 2023 werd slechts drie keer zo’n verzoek ingediend. Daarbij vermeldt de commissie dat van de drie bemiddelingen in twee gevallen naderhand bericht is ontvangen dat de zaak naar tevredenheid van partijen was opgelost. De derde zaak loopt nog. Dit betreft een bemiddeling over de verhoging van de parkeertarieven, waarbij partijen op zoek gaan naar alternatieven om een gat in de begroting te voorkomen.
De commissie inschakelen om te bemiddelen, kan dus een oplossing zijn om uit een impasse te komen – wanneer de cliëntenraad en de bestuurder er bijvoorbeeld niet uitkomen of er problemen in de samenwerking zijn. Wat maakt dan dat raden en instellingen hier niet vaker gebruik van maken? In de praktijk horen we dat raden soms de weg niet weten of dat ze het spannend vinden en bang zijn dat het de relatie met de bestuurder schaadt. Maar bemiddeling kan de relatie juist verbeteren: door samen, onder begeleiding van een onafhankelijke derde, in gesprek te blijven en elkaar te horen en te vinden zodat gekeken kan worden naar een gezamenlijk gedragen oplossing.
Samen gesprek aangaan
Voor constructieve bemiddeling is het noodzakelijk dat zowel cliëntenraad als bestuurder (instelling) dit écht willen. Ziet een van beide het niet zitten, dan heeft bemiddeling geen kans van slagen. Geen verborgen agenda’s of achterdeuren, maar samen het gesprek aangaan. Staat een van beide partijen niet open voor bemiddeling, dan kan de commissie vooraf al bepalen dat bemiddeling geen optie is en kan zij een uitspraak doen. En als bemiddeling niet slaagt? Dan kunnen partijen de commissie vragen om een uitspraak te doen over het geschil.
Meer info
www.vertrouwenslieden.nl
Bewaarkaart Behandelen van geschillen (Inkijkexemplaar) – LOC Cliëntenraden
Lees meer artikelen over:
Ik had wel voor deze commissie wel aan gedacht aan de hoge oplopende conflicten tussen bestuurder en CCR. Als je hele maal vast zit en toch een onafhankelijke instantie er naar wil laten kijken.
Maar een CCR die op het punt staat om opgeheven te worden, omdat het niet loopt en bijna alles is geprobeerd. Om dan de LCvV in te schakelen, daar had ik echt niet aan gedacht.
Ik denk dat het veel leed had voorkomen in een geval. En ik denk ook in andere gevallen.
Hierbij denk ik aan als een CCR of de bestuurder het reglement fors wil om gooien, omdat de huidige niet meer werkt. En te veel of juist te weinig rechten toe kent aan de CCR. Vooral als de CCR te veel rechten heeft of niet meer toe komt aan de kerntaken, dan is advies van de LCvV wel handig.
Ik zal er niet zo gauw voor kiezen nog eens naar de LCvV te gaan. De eerste keer is me niet zo goed bevallen. Adviezen die wettelijk niet kunnen, slecht geluisterd naar het probleem, dus niet goed uitgelegd wat wel had gekund, alleen mogen antwoorden op vragen en geen eigen verhaal mogen vertellen. Ze hadden ook wel goeie punten, maar ik voelde me als net beginnend CR-lid wel weggezet.
Hallo Christa,
Bedankt voor je bericht. Wat vervelend dat dit je ervaring is met de LCvV. Ik hoop dat de stap naar de LCvV je toch voldoende geholpen heeft.
Hartelijke groet,
Marjolein
Beste Marjolein,
Dank voor je reactie. Maar het antwoord op de vraag is nee. Het spijt me.