Stroomstoot­wapens in de zorg | Reactie LOC: ‘On­menselijk’

Geplaatst op 24 augustus 2020

Update: Op basis van onze aandacht hiervoor zijn er Kamervragen gesteld en die zijn door de verantwoordelijke ministers beantwoord. Lees hier onze reactie daarop.

Met een stroomstootwapen, dat eruit ziet als een pistool, kun je iemand van dichtbij en op afstand een elektrische schok toedienen. Daardoor trekken de spieren samen. Iemand kan zich tijdelijk niet meer bewegen en heeft pijn. LOC vindt het afgrijselijk dat een dergelijk wapen ingezet zou mogen worden voor kwetsbare mensen die zorg nodig hebben. LOC eist dan ook dat er een verbod komt op het gebruik daarvan in de ggz.

De komende vijf jaar zullen ongeveer 17.000 politieagenten het wapen krijgen. Dat besluit de ministerraad op voorstel van minister Grappenhaus van Justitie en Veiligheid, zo wordt 15 november 2019 bekend (bron). Halverwege 2020 hebben in elk geval 320 politie-agenten het wapen al in gebruik. 

Hellend vlak

Vanuit haar visie ‘Waardevolle zorg’ pleit LOC al jaren voor een radicale omwenteling van het zorgsysteem, waaronder de ggz (voor een uitgebreidere uiteenzetting: www.loc.nl/waardevollezorg). We willen zorg waar de noden van mensen serieus genomen moeten worden. Het is aan hulpverleners om te proberen – juist ook in situaties van ernstig lijden – een menswaardige relatie aan te gaan met de ander. Het gebruik van een agressief wapen ondermijnt die menswaardigheid in de zorg. We bevinden ons daarmee op een hellend vlak en daarmee een ernstige verslechtering van zorg.

Radicale verbetering nodig

Hulpverleners achten zich in bepaalde situaties misschien niet in staat om zorg te geven, bijvoorbeeld als zij zich geen raad weten met het excessief gedrag van een ander. Dat betekent echter niet dat we dan uit onmacht moeten grijpen naar een wapen. Daarmee wordt het lijden van mensen immers alleen maar vergroot. Het betekent wel dat we weer een duidelijk signaal hebben gekregen dat er op verschillende fronten aan radicale verbetering moet worden gewerkt, zoals:

  • de opleiding, ondersteuning en begeleiding van hulpverleners (waaronder ook doorgaand meekijken/meetrainen in ggz-organisaties die op dit gebied al veel doen; op locaties mensen beschikbaar stellen, die specifiek getraind zijn in omgaan met deze situaties en aan wie je hulp kunt vragen);
  • overal moet men leren toepassen wat ggz-organisaties doen, die wel weten om te gaan met onhoudbaar gedrag van mensen, zonder dat zij dit soort gewelddadige middelen inzetten;
  • samenlevingsbreed veel meer preventieve aandacht voor mensen die psychisch in de knel raken, zodat escalatie van gedrag wordt voorkomen (daaronder valt ook: minder pillen voorschrijven en meer therapie geven).

Steeds mensonterender

LOC stelt in haar visie op ‘Waardevolle zorg’ onder meer dat menswaardigheid niet voorop staat bij de manier waarop de politiek naar de zorg kijkt. Dat zien we aan het feit dat de zorg continu wordt bestempeld als een kostenpost en mensen die zorg nodig hebben dus ook. En voor wie alleen zo naar de zorg wil kijken, kan de inzet van een mensonterend middel als een stroomstootwapen logisch lijken. Het is zo bezien immers een snelle en dus goedkope manier om iemand rustig te krijgen.
Om precies diezelfde reden is er in de ggz gaandeweg steeds meer gegrepen naar het voorschrijven van pillen in plaats van het geven van een behandeling, die tijd en aandacht vergt. Als het uitgangspunt steeds ‘efficiëntie’ moet zijn, dan worden de middelen die wij in denken te kunnen zetten kennelijk ook steeds mensonterender. Dat is wat we met de invoering van een stroomstootwapen ook weer zien.

Want wat betekent eigenlijk het toepassen van zo’n wapen voor een mens? 

Uit een rapport van de Nationale Ombudsman, die klachten kreeg over het gebruik ervan binnen de ggz: 

Het stroomstootwapen is een wapen in de vorm van een pistool waarmee op twee manieren een elektrische schok aan een persoon kan worden toegebracht. De eerste manier is de schietmodus. De tweede manier is de schokmodus. Bij de schietmodus vuurt het wapen twee kleine pijltjes met weerhaakjes af die met stroomdraden aan het wapen verbonden blijven. Als de pijltjes iemand raken, dan blijven de weerhaakjes hangen in de kleding of huid van het doelwit. Als dit lukt, ontstaat er een stroomkring tussen het stroomstootwapen, de pijltjes en het doelwit. Hierdoor krijgt het doelwit een elektrische schok van vijf seconden met stroompulsen. Die stroompulsen zorgen ervoor dat alle spieren een paar tellen samentrekken. Hierdoor verliest het doelwit tijdelijk de controle over zijn spieren en kan hij zich niet meer bewegen. Dit effect gaat gepaard met sterke pijnprikkels. De gebruiker kan na vijf seconden de stroom opnieuw aanzetten. Dan krijgt het doelwit opnieuw een stroomstoot via de stroomkring tussen het stroomstootwapen, de pijltjes en het doelwit. Als één of beide pijltjes niet in het doelwit blijven hangen, dan werkt het wapen niet en krijgt het doelwit geen schok.

Bij de schokmodus wordt het stroomstootwapen direct op de kleding of de huid van het doelwit gezet. De pijltjes met weerhaakjes worden niet geschoten. Dit wordt ook wel de ‘stun mode’ genoemd. Deze modus werkt niet verlammend en veroorzaakt alleen sterke pijnprikkels. Het stroomstootwapen is in eerste instantie niet ontworpen voor de toepassing in de schok-modus. De schokmodus van het stroomstootwapen kan ook worden gebruikt om met het wapen te dreigen. Dat kan door de stroomknop van de schokmodus in te drukken op het moment dat deze niet in contact is gebracht met een persoon. Het stroomstootwapen geeft dan een knetterend geluid en je kunt stroom zien lopen in de mond van het wapen.

Je hoeft je maar even voor te stellen hoe het moet zijn voor iemand die ernstig in de war is om deze ‘behandeling’ te moeten ondergaan. 

Maximale ondersteuning

LOC stelt dat we ons vérre moeten houden van middelen en maatregelen als deze. Ze eist ook dat er een verbod komt op het gebruik daarvan in de ggz. En hoewel het zeker zo is dat hulpverleners zich niet altijd raad weten met excessief gedrag, het is óók zo dat zij goede, menswaardige zorg willen geven. Juist ook aan mensen die ernstig lijden. Er moet in die situaties maximale ondersteuning zijn. En hulpverleners moeten in staat worden gesteld om die hulp te geven. Via de oplossingen zoals hierboven aangegeven. Bovenstaande kader kan cliëntenraden helpen om te komen tot een advies in de eigen situatie.

Meer over de radicale vernieuwing die LOC aanjaagt in de ggz: www.loc.nl/start-rvggz 

Huidige zorgsysteem onhoudbaar

Dat we nu – vanuit onmacht die geen onmacht hoeft te zijn – grijpen naar de inzet van een wapen dat bedoeld is voor bedwingen van mensen met crimineel gedrag, is weer een nieuw én ernstig teken aan de wand. Het laat ons zien hoe zeer we niet alleen na te denken hebben over werkwijzen in onze zorg. Maar we moeten praktisch gezien ook ingrijpen, willen ‘dwang-middelen’ – zoals nu het stroomstootwapen – niet nog ergere vormen gaan aannemen. Dat kan, als we niet opletten, namelijk wel gebeuren omdat onze huidige zorgorganisaties vrijwel allemaal nog gebaseerd zijn op de ‘efficiëntie-gedachte’. Vanuit die gedachte is de mens als snel ondergeschikt aan het systeem. En dat is wat we ook nu, en in ernstige mate, weer zien gebeuren. LOC merkt bij al haar activiteiten die gericht zijn op een radicale omwenteling van het oude zorgsysteem dat de zorgsector grote moeite heeft een omslag te maken. Een omslag naar een organisatie waar het systeem structureel dienstbaar is aan de mens. Eenzelfde belangenstrijd zien we overigens ook in het onderwijs en in grote delen van het bedrijfsleven. 

Als je echt anders wilt (leren) omgaan met cliënten en gedrag dat je als onhoudbaar kenmerkt, dan moet je om te beginnen diepgaand leren kijken naar mensen. Naar wie zij zijn, wat zij belangrijk vinden en wat hun mogelijkheden zijn – ook als het lijkt alsof die er niet meer zijn. Oplossingen zoals een stroomstootwapen zijn echter de doodsteek voor een menswaardige zorg.

Achtergronden

Bij zo’n belangrijk onderwerp kan het zinnig zijn je nog verder te informeren.

Download artikel als PDF

Lees meer artikelen over:

Reageer op Gerja Warners Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerja Warners 3 jaar geleden

ik ben bang dat ons hele zorgsysteem grote fouten bevat. De zorg voor “verwarde” mensen, wordt zwaar verwaarloosd, en de psychiatrie is het afvoerputje van het systeem.
De politie is niet opgeleid om voor psychiater door te gaan en als zij het niet aan kunnen zullen ze iets anders verzinnen. waarmee ik niet wil zeggen dat ik deze manier juist acht.
Ik denk dat de dames en heren politici zich maar eens achter de oren moet krabben. Zij hebben per slot dit systeem bedacht.

Reageer op dit bericht
Heleen Kramp 3 jaar geleden

Stroomstootwapens zijn onmenselijk en dus onwenselijk.

Reageer op dit bericht
Peter Gerlagh 3 jaar geleden

Stroomstootwapens hebben geen plaats in de zorg. Maar als ik in de krant lees dat weer een ‘verwarde persoon’ is neergeschoten door de politie dan denk ik: was het stroomstootwapen hier niet het mindere kwaad geweest? Het is niet de bedoeling om het inzetten van een wapen te bevorderen, maar daar waar de politie geen andere keus ziet dan het trekken van een wapen lijkt het me goed dat er een minder dodelijk alternatief is.
De GGZ zou zich wel moeten afvragen hoe het kan dat er zoveel bedreigende verwarde personen op straat lopen en van  de ‘zorg’ van de politie afhankelijk zijn.

Reageer op dit bericht
Douwe Dronkert 3 jaar geleden

Beste Peter,

Helaas lijkt onderzoek aan te tonen dat bij de invoer van het stroomstootwapen, dit niet leidde tot minder vuurwapengebruik. Veel onderzoeken tonen zelfs het tegenovergestelde aan.*

Je schrijft: “daar waar de politie geen andere keus ziet dan het trekken van een wapen lijkt het me goed dat er een minder dodelijk alternatief is.” Als we bijvoorbeeld het recente afgrijselijke incident in Amsterdam bekijken, dan lijkt het erop dat daar verschillende mogelijkheden voor handen waren om anders te werk te gaan.

De voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie vertelt bijvoorbeeld dat de toestand van de man in kwestie van politie/hulpverleners een kalmerende handelswijze vergt: “om een niet-bedreigende omgeving te creëren, zodat je tijd wint en extra informatie kan vergaren. Slechts één contactpersoon moet met de man communiceren. Vechtpartijen dienen vermeden te worden.”

Maar de politie lijkt eerder het tegenovergestelde te doen, vervolgt de voorzitter. “Er zijn veel agenten die door elkaar instructies roepen, op agressieve toon. De getrokken pistolen werken escalerend. Vervolgens valt één agent de man onverwacht in de rug aan. De meeste mensen zouden dan om zich heen gaan slaan. Vervolgens vallen schoten uit noodweer.” **

Zo’n bedreigende situatie ontzenuwen is moeilijk. Psychiaters en psychiatrisch verpleegkundigen zijn daarvoor opgeleid, maar agenten nauwelijks. De politie in Amsterdam deed geen beroep op de crisispsychiatrie.
Zoals LOC in het artikel hierboven aangeeft, bevinden we ons op een hellend vlak. De samenleving wordt complexer, mede doordat zij fundamenteel niet goed georganiseerd is. En opleidingen van mensen ín die samenleving opereren blijven daarbij achter. Dat lijkt het probleem in onze samenleving te zijn.
Voortgaan met de inzet van onmenselijke middelen zoals stroomstootwapens, terwijl er menswaardige alternatieven zijn, maakt de weg vrij voor verder mensonwaardig handelen.

Met hartelijke groeten Douwe

 

BRONNEN

* www.parool.nl/…s~b51f6ee9

** www.parool.nl/…r~bf32cabf

Reageer op dit bericht
Douwe Dronkert 3 jaar geleden

De politiebond en Inspectie Justitie en Veiligheid zijn er zelf ook duidelijk over in hun berichtgeving deze week over een nieuw onderzoek:

“De Nederlandse Politiebond wijst erop dat er met de komst van de Nationale Politie in 2013 is bezuinigd op het aantal agenten. Daarnaast is er volgens de bond meer prioriteit gegeven aan het opsporen en vervolgen van criminelen dan aan het voorkomen van sociale onveiligheid en misdaad in de wijk. Een nieuw kabinet moet investeren in het preventieve politiewerk, vindt de politiebond.”

“De inspectie adviseert minister Grapperhaus om samen met de politie en de burgemeesters te bepalen wat voor soort politie Nederland nodig heeft. “Nu verandert de politie van een organisatie die preventief problemen kan voorkomen in een organisatie die repressief optreedt als er problemen zijn ontstaan”, stelt de inspecteur. “Het gesprek is nodig om te voorkomen dat we een politie krijgen die alleen maar achter de feiten aanloopt.””

Zo is te lezen op: nos.nl/…ijken.html

Reageer op dit bericht
Peter Gerlagh 3 jaar geleden

Beste Douwe,
Allereerst moet de GGz beter zijn werk doen. En dan is er ook minder behoefte om de politie in te schakelen.
Ik voer geen pleidooi voor het gebruik van strtoomstootwapens jegens prychiatrische petienten! Ik zie alleen wat er nu regelmatig gebeurt en denk dan: in die (ongewenste!) situatie dat de politie zich zo bedreigt voelt dat ze een wapen trekken, dan is een stroomstootwapen te verkiezen boven een pistool. Uiteraard is een betere training van politieagenten in agressiebeheersing te verkiezen.
De insteek van de discussie hier is het gebruik van een (stroomstoot)wapen jegens ‘verwarde personen’. Op dit kleine segment van de wapendiscussie sloeg mijn opmerking over het stroomstootwapen. Uiteraard ben ik er voorstander van  dat problemen zonder gebruik van een wapen worden opgelost.

Reageer op dit bericht
Hendrikus Klootwijk 3 jaar geleden

Welke idioot verzint het om mensen in de zorg op te lijden om mensen met een wapen te bestrijden om dat ze het niet aan kunnen om het op een andere manier te doen. Een stroom stoot kan dodelijk zijn voor iemand die een zwak hart heeft en waar van met het niet weet. Ik roep iedereen op om dit te tekenen en laten wij daar op reageren. Het begint als dat zo door gaat op Rusland te neigen. Ik ben zeker een tegen stander , er zijn zeker anderen middelen. Waar gaan we naar toe in Nederland. Schandalig nogmaals dat dit ter spraken komt.

Reageer op dit bericht

Op maandag 1 april (2e Paasdag) is LOC gesloten.

Deelnemers platform

Meer bekijken

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese