Met de instroom van jongere generaties cliënten en verwanten moet bij zorginstelling ’s Heeren Loo ook de invulling van zorg en wonen op de schop. Dat heeft gevolgen van de medezeggenschap en participatie van cliënten, verwanten en medewerkers. Albertine Ravensbergen, voorzitter centrale cliëntenraad, vertelt in dit interview over de totstandkoming van de nieuwe langetermijnstrategie. Zij benadrukt daarbij de rol van (mede)zeggenschap: “Dit is een belangrijke conclusie. Je hebt, wil je overleven als zorginstelling, het tegengeluid en de innovatiekracht van de achterban nodig. Zonder meer een les voor de hele zorgsector.”

Albertine Ravensbergen, 47 jaar, is moeder van twee kinderen. De oudste woont op een van de locaties van ’s Heeren Loo, instelling voor mensen met een verstandelijke beperking. Toen Ravensbergen door de zorg voor haar kinderen haar werk als verpleegkundige niet meer kon doen, ging zij aan de slag als vrijwilliger en raakte betrokken bij de regionale medezeggenschap. Nu, als voorzitter van de centrale cliëntenraad, wil zij bijdragen aan de houdbaarheid van ‘haar’ zorginstelling. Ze vindt radicale keuzes in de zorg nodig. Voor haar is medezeggenschap meer dan de Wet medezeggenschap cliënten zorg (Wmcz 2018). Zij praat liever over ‘zeggenschap’ en ‘medeverantwoordelijkheid’. “Die twee hebben alles met elkaar te maken.”

Ontwikkelingen ’s Heeren Loo

De in de afgelopen jaren uitgestippelde koers heeft volgens Albertine Ravensbergen goed gewerkt. En ook het overleg tussen de centrale cliëntenraad, de centrale ondernemingsraad, raad van bestuur en raad van toezicht loopt goed. “Maar alleen deze overleggen zijn onvoldoende, er is meer lef nodig. In de afgelopen jaren zijn er steeds vaker vragen gerezen over de toenemende
zorgvraag binnen ’s Heeren Loo. Hoe blijft ’s Heeren Loo haar beloften zoals goed leven, mooi werk en een duurzame organisatie borgen?”, analyseert Ravensbergen.

Drie ontwikkelingen zijn daarbij belangrijk, schetst ze. “Met de instroom van jongere generaties verwanten/cliënten ontstaan ook andere wensen over wonen en zorg(intensiteit). De huidige en toekomstige verwanten/ cliënten willen meer en intensiever participeren in de zorginstelling en hebben meer uitgesproken ideeën. Medezeggenschap à la de Wmcz is voor hen niet langer genoeg. Bovendien zijn er problemen op de arbeidsmarkt en op de woningmarkt. Problemen die niet snel zullen verdwijnen en die dus om ingrijpende keuzes vragen.

Fundamentele bezinning nodig

Volgens Ravensbergen is een fundamentele bezinning op wonen en zorg noodzakelijk. “De houdbaarheid van de zorg, begeleiding en het wonen bij ‘s Heeren Loo zijn in het geding. En dus moet er een vernieuwende strategie voor de lange termijn komen. Die kan alleen effectief zijn als alle betrokkenen bij ’s Heeren Loo daaraan actief kunnen meewerken. De raad van bestuur wil in gezamenlijkheid een gedragen toekomstvisie uitstippelen. Alle geledingen, cliënten, hun vertegenwoordigers en medewerkers hebben ruime gelegenheid gekregen om hun gedachten te delen over de zorg van de toekomst. Tegelijkertijd was dit een toets voor de medezeggenschap en voor het vermogen om daadwerkelijk te willen vernieuwen. Kunnen wij met elkaar overeenstemming bereiken over de strategie en bijbehorende keuzes voor de lange termijn?”

Democratisch experiment

Interessant was het volgens Ravensbergen ook als democratisch experiment. Zouden cliënten, verwanten en vrijwilligers in staat en bereid zijn het bestaande zorgaanbod ter discussie te stellen? En zou men met alternatieven kunnen en durven komen? “Tot nu toe is het proces goed verlopen. Het meest vooruitstrevend zijn de meepratende cliënten en verwanten. Zij willen verantwoordelijkheid nemen. En zien de noodzaak van ingrijpende keuzes, bijvoorbeeld wat betreft de inzet van zorgprofessionals, verwanten en vrijwilligers. Zij durven vaak het verst te gaan.”

Voor de centrale cliëntenraad is het duidelijk: het zorgconcept moet op de schop. De driehoek cliënt-verwant-zorgprofessional, de rol van de zorgprofessional, de zorgintensiteit en vooral ook de eigen verantwoordelijkheid van cliënten, verwanten en familie moeten echt op een nieuwe leest geschoeid worden. Ravensbergen: “Dit is een belangrijke conclusie. Je hebt, wil je overleven als zorginstelling, het tegengeluid en de innovatiekracht van de achterban nodig. Zonder meer een les voor de hele zorgsector.”

Hoe verder?

Iedereen heeft meegepraat, de meningen zijn genoteerd. Rond de zomer komt de raad van bestuur met een voor alle betrokkenen herkenbare langetermijnstrategie. Ravensbergen: “Hoe dan ook, ’s Heeren Loo laat grote bereidheid zien vooruitziende keuzes te willen en gaan maken. De les: het draait om de combinatie zeggenschap krijgen en medeverantwoordelijkheid willen dragen.

De Week van de Medezeggenschap van 3-7 oktober staat in teken van ‘De toekomst is Waardevolle zorg’. Er zijn verschillende sessies over de organisatie van medezeggenschap, het samenspel tussen de bestuurder, raad van toezicht en cliëntenraden.

Meer informatie en aanmelden: weekvdmedezeggenschap.nl