De nieuwe Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz 2018) brengt wezenlijke veranderingen met zich mee. Inspraak, instemmingsrecht, wat betekent dat in de praktijk? En nog belangrijker: hoe geeft een cliëntenraad het vorm? Kom op 4 december naar het Landelijk Congres Cliëntenraden 2019 in Nieuwegein, zeggen Joep Bartholomeus, coördinator LOC Waardevolle zorg en Marika Biacsics, directeur-bestuurder Netwerk Cliënt-en-Raad Zorg (NCZ) . Het thema is veerkrachtig samenwerken, de nieuwe wet biedt daarvoor volop gelegenheid. ‘Cliëntenraden en bestuurders hebben elkaar nodig.’

Samen besluiten nemen

‘Cliëntenraden opereren best geïsoleerd’, zegt Marika Biacsics. ‘Hoe fijn is het dan om met andere cliëntenraden te kunnen sparren op een congres! Het is een goede plek om te netwerken en ervaringen uit te wisselen.’ ‘Hoe vaak gebeurt het dat er zoveel mensen bij elkaar zijn van wie je kunt leren?’, vult Joep aan. ‘Laat die kans niet voorbijgaan.’ Zeker nu met de nieuwe Wmcz heel wat gaat veranderen. Zoals het instemmingsrecht dat in de plaats van het verzwaard adviesrecht komt. Joep: ‘Het moet ertoe leiden dat organisaties en cliëntenraden samen tot besluitvorming komen.’

Inspraak

Een andere belangrijke verandering is inspraak, die wordt verplicht voor de langdurige zorg. ‘Maar inspraak is niet de verantwoordelijkheid van de cliëntenraad, maar van de organisatie’, licht Marika toe. ‘De organisatie heeft de plicht om inspraak te regelen. Een fantastische kans dus voor bestuurder en cliëntenraad om samen te werken.’ Marika vertelt dat er veel verschillende manieren zijn om inspraak te regelen. ‘De wet schrijft geen specifieke vorm voor. Dat maakt dat organisaties best zoekende zijn. Daarom maken we een handreiking. Het concept is bijna klaar, op het congres halen we de laatste input op.’ Zelf heeft ze een voorkeur voor het woonkamergesprek. ‘Het is de eenvoudigste én persoonlijkste manier: gewoon je bewoners en hun mantelzorgers uitnodigen voor een gesprek.’

Recht op ondersteuning

Als derde belangrijke verandering noemt Joep de facilitering van de cliëntenraad. ‘Die staat veel beter beschreven in de nieuwe wet. Denk aan het recht op een scholingsbudget, recht op externe deskundigheid, het recht op professionele ondersteuning. We gaan nog een model maken: wat heeft een cliëntenraad nodig om zijn werk goed te kunnen doen.’ Joep denkt dat cliëntenraden blij mogen zijn met de nieuwe wet. ‘Het is echt een verbetering. Maar ik hoop vooral dat cliëntenraden en bestuurders de wet aangrijpen om een mooie nieuwe start te maken. Eerst samen terugkijken: waarom hebben we medezeggenschap? En vervolgens: hoe geven we het vorm? De wet is een randvoorwaarde, die zorgt dat medezeggenschap geregeld is. Maar waar het eigenlijk om gaat is dat cliëntenraden en bestuurder hetzelfde doel voor ogen hebben, namelijk waardevolle zorg. Daar hebben ze elkaar voor nodig. Want de cliëntenraad geeft vanuit het leven van de bewoners aan hoe waardevolle zorg eruitziet. De bestuurder organiseert het, geeft het vorm.’

“Maar waar het eigenlijk om gaat is dat cliëntenraden en bestuurder hetzelfde doel voor ogen hebben, namelijk waardevolle zorg.”

Medezeggenschap in de breedte

Overigens is er op het congres niet alleen aandacht voor de nieuwe wet, benadrukken Marika en Joep. ‘Het gaat breed over medezeggenschap’, zegt Marika. ‘Met workshops voor beginnende cliëntenraadsleden en meer verdiepende sessies voor ervaren krachten. Het congres bedient iedereen, groen en rijp. Dat is ook zo mooi aan cliëntenraden, dat al die niveaus vertegenwoordigd zijn. En daarom is het ook zo goed dat dit congres wordt georganiseerd: het geeft elk cliëntenraadslid de kans om wat te leren. Die deskundigheidsbevordering vinden wij heel belangrijk.’ Joep voegt toe dat het congres niet alleen voor cliëntenraadsleden is, maar nadrukkelijk ook voor bestuurders en ander management. ‘Zij zijn van harte welkom! Ook voor bestuurders is de wet nieuw. Wij proberen bestuurders heel erg te betrekken bij trainingen en organiseren ook aparte bijeenkomsten voor het management, over de essentie van medezeggenschap. En we zijn druk bezig met een handboek over medezeggenschap voor bestuurders.’

Cliëntenraden over één jaar

Over de vraag waar Marika en Joep hopen dat cliëntenraden over een jaar staan, hoeven ze niet lang na te denken. ‘Ik hoop dat cliëntenraden voelen dat ze echt iets bijdragen’, zegt Joep. ‘Dat ze op een voor hen waardevolle manier een verschil maken, dat ze merken dat de stem van de cliënt goed vertegenwoordigd is.’ Marika durft nog een stapje verder te denken. ‘Ik hoop dat over een aantal jaar in iedere raad van toezicht en misschien zelfs iedere raad van bestuur een cliëntenraadslid zit. En dat de beleidsvorming en de beleidsuitvoering echt gezamenlijk plaatsvinden. Zodat ook in de zorg de klant koning is.’

Aanmelden congres:

Meld je aan en schrijf je in voor sessies voor het Landelijk Cliëntenraden Congres 2019 – Veerkrachtig Samenwerken.