Rapport ‘Medezeg­genschap in de jeugdbescher­ming en jeugdrec­lassering’ online!

Geplaatst op 21 oktober 2020

Het organiseren van deze medezeggenschap binnen de jeugdbescherming is een uitdaging en dynamisch. Dit maakte LOC nieuwsgierig naar hoe medezeggenschap en inspraak binnen de sector is geregeld. En hoe medezeggenschap bijdraagt aan het verbeteren van de kwaliteit binnen de jeugdbescherming. De afgelopen maanden hebben we een verkennend onderzoek uitgevoerd en dat heeft geleid tot het rapport ‘Medezeggenschap in de jeugdbescherming en jeugdreclassering’.

Definitie (mede)zeggenschap

Zeggenschap is het recht en de bevoegdheid om ergens over te beslissen. Het begrip gaat duidelijk over macht. Medezeggenschap is juist het recht om mee te beslissen over zaken waar je bij betrokken bent. Medezeggenschap kan invloed uitoefenen op besluiten die worden genomen. In dit onderzoek onderzoeken we de stand van zaken in de medezeggenschap en de mate van invloed die cliëntenraden in de praktijk hebben.

Waardevolle zorg

LOC streeft ernaar dat jongeren en ouders die zorg nodig hebben daarover kunnen meepraten en meebeslissen. Dat noemen we Waardevolle zorg. Zonder betrokkenheid van jongeren en ouders kan de zorg niet uitgaan van wat voor cliënten belangrijk en van waarde is, en schiet het haar doel voorbij. Dat kunnen alleen jongeren en ouders zelf aangeven. Elk mens is uniek en bevindt zich ook in een heel eigen situatie, waar we bij aan moeten leren sluiten. De cliëntenraad speelt een belangrijke rol bij het stimuleren van jeugdbeschermers en gecertificeerde instellingen (GI’s). Om jongeren en ouders in staat te stellen mee te praten én mee te beslissen over de randvoorwaarden voor, en invulling van de zorg.

Onderzoek

In de periode van december 2019 tot en met maart 2020 sprak LOC met cliëntenraadsleden van GI’s en van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) over de praktijk van medezeggenschap. Deze gesprekken vonden plaats aan de hand van drie vragen:

1. Op welke manier wordt in de praktijk medezeggenschap in de gecertificeerde instellingenjeugdbescherming en jeugdreclassering ingevuld? En, wat betekent dit voor het kwaliteitsbeleid?

2. Op welke wijze kunnen en willen cliëntenraden bijdragen aan de verbetering van kwaliteitsbeleid van jeugdbescherming en jeugdreclassering binnen de gecertificeerde instellingen?

3. Welke betekenis zouden de opbrengsten van de interviewronde kunnen hebben voor:
a. het normenkader en het actieplan feitenonderzoek?
b. de gecertificeerde instellingen en hun partners waarmee in de regio wordt samengewerkt?
c. de cliëntondersteuning binnen de jeugdbescherming en jeugdreclassering?

Het rapport bespreekt de resultaten op de eerste twee vragen. In een later rapport wordt de inbreng van cliëntenraden op actuele thema’s beschreven. Daarmee wordt dan een antwoord gegeven op de derde vraag. Tijdens de gevoerde gesprekken is een beeld ontstaan van de ervaringen van cliëntenraden met medezeggenschap binnen de gedwongen hulpverlening. 

Verbinding en vertrouwen

Uit de gesprekken blijkt dat het opzetten en inrichten van cliëntenraden erg moeilijk is, onder andere vanwege de brede achterban. Cliënten van jeugdbescherming zijn zowel jongeren als ouders. Bij de meeste gecertificeerde instellingen zitten (groot)ouders in de cliëntenraad. Als er een jongerenraad is ingesteld, dan zijn de cliëntenraad en de jongerenraad gescheiden. Begrijpelijk, want de leefwereld van jongeren is vaak anders dan die van volwassenen. Daarom is de verbinding tussen beide raden erg belangrijk en is het wenselijk om die te versterken, bijvoorbeeld door afvaardiging te organiseren binnen de overleggen.

Cliëntenraden werken daarnaast graag samen met de bestuurder en organisatie. Samen bereik je meer en zie je sneller resultaat. Maar dat betekent niet dat de cliëntenraad niet kritisch moet zijn. Uit het rapport blijkt dat de onafhankelijkheid van cliëntenraden onder druk staat, waardoor niet altijd de goede positie ingenomen kan worden. Voldoende onafhankelijke ondersteuning kan helpen om de positie van de cliëntenraad te versterken. Daarnaast helpt een goede relatie, gebaseerd op vertrouwen in elkaar, cliëntenraden en bestuurders om er op een goede manier uit te komen.

“Met de bestuurder is sprake van een vorm van samenwerking. Dat betekent niet dat de cliëntenraad het altijd met de bestuurder eens is. Maar het is wel de toon die de muziek maakt. Als de cliëntenraad dingen wil veranderen, is samenwerken belangrijk.”

Tot slot

LOC hoopt dat dit rapport cliëntenraden en organisaties inspireert tot het versterken van medezeggenschap binnen de jeugdbescherming. Ons doel is dat medezeggenschap in de jeugdbescherming vanzelfsprekend is en bijdraagt aan het verbeteren van de kwaliteit van de jeugdbescherming en jeugdreclassering. Om dit te bereiken, geeft het rapport enkele aanbevelingen zoals:

  • Cliëntenraadsleden zijn vrijwilligers, terwijl er door organisaties een steeds groter beroep op hen gedaan wordt. Cliëntenraden investeren in het werk: dit kost tijd en energie. Het is belangrijk dat je er vanuit de organisatie iets voor terug krijgt, zoals terugkoppeling van wat de organisatie doet met de adviezen van de cliëntenraad;
  • In het algemeen geldt dat mailberichten en andere signalen van de achterban beter kunnen worden doorgeleid naar de cliëntenraad dan nu gebeurt;
  • De cliëntenraad legt verantwoording af in verslagen van de raadsvergadering en in een jaarverslag. Het wordt aanbevolen om deze op een eigen website te plaatsen;
  • Het op tijd geïnformeerd worden is altijd een punt van aandacht! In de drukte van de dag schiet het er nog wel eens bij in. Het informeren van de cliëntenraad zou in de interne processen van de organisatie beter kunnen worden gewaarborgd;
  • Cliëntenraden hebben behoefte aan uitwisseling, intervisiebijeenkomsten en bijvoorbeeld een landelijke dag. Zij kunnen elkaar ondersteunen en samen invloed uitoefenen op landelijke thema’s, zoals wetsevaluaties en wetswijzigingen.

We constateren dat er nog veel winst te behalen is bij medezeggenschap in de jeugdbescherming en jeugdreclassering. De tendens is om cliëntenraden meer gelegenheid te bieden tot inspraak en invloed binnen de organisaties. De leermomenten en praktische handvatten kunnen aangegrepen worden door cliëntenraden om zich beter te positioneren. En door bestuurders en organisaties om cliëntenraden daarin te faciliteren. Het belang van medezeggenschap binnen de jeugdbeschermingsketen is groot. En ingrijpen in de leefwereld van jongeren en ouders moet zorgvuldig gebeuren. 

Het rapport kan je hier downloaden

Meer weten?

  • Wij ondersteunen cliëntenraden in de jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering zodat zij zo goed mogelijk de belangen van hun achterban kunnen behartigen. Hoe wij dat doen? Bekijk hier onze dienstverlening.
  • Op www.locjeugd.nl vind je nog meer publicaties, modellen en documenten;
  • Wanneer je een vraag hebt, kun je contact opnemen met de Vraagbaak van LOC via vraagbaak@loc.nl of 030 2843200. 
Download artikel als PDF

Lees meer artikelen over:

Praat mee!

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deelnemers platform

Meer bekijken

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese