Meer invloed van cliënten­raden door nieuwe Wmcz

Geplaatst op 14 november 2019

Cliëntenraden krijgen meer invloed. Vanaf januari 2020 mogen ze over meer dingen meepraten en mogen of moeten zelfs meebeslissen. Daar zorgt de nieuwe Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) voor. Bij St. Zorgcombinatie Marga Klompé in de Achterhoek zijn ze zich bewust van de kansen én uitdagingen van de nieuwe wet. 

De Achterhoekse zorgorganisatie kan bogen op bijna veertig jaar ervaring met medezeggenschap. ‘Marga Klompé was een van de eerste zorgorganisaties met een cliëntenraad en een goedlopend Bureau Ondersteuning Cliëntenraden’, begint bestuurder Marcel Duvigneau.

In die traditie komt Fred Stortelers, voorzitter van de Centrale Cliëntenraad (CCR), in 2015 bij de lokale cliëntenraad binnen. Dat doet hij uit nieuwsgierigheid naar een andere wereld dan de hightech waar hij zelf uit komt. Een jaar later wordt hij voorzitter van de Centrale Cliëntenraad. Bestuurder Duvigneau: ‘Ik waardeer Fred als een gezonde luis in de pels.’ Stortelers glimlacht instemmend: ‘Ja, we houden elkaar wederzijds scherp.’

Dynamische tijd

Als nieuwkomer is de zorg voor Stortelers een ontdekkingstocht. Vooral de onbeschreven verbondenheid valt hem op: ‘Er wordt veel gesteund en gekreund, maar wat gebeuren moet, gebeurt in de praktijk ook.’ Stortelers is CCR-voorzitter in een dynamische tijd. Want Marga Klompé maakt een grote organisatieverandering door, op weg naar ‘taakvolwassen teams’ die zelforganiserend werken. Dat geeft de cliëntenraad veel actuele onderwerpen om over mee te denken, te kijken en praten.

Korter in verpleeghuis

Die medezeggenschap kent nu al haar uitdagingen, ook zonder de nieuwe wet die rechten als inspraak en instemmingsrecht regelt. Hoe zorg je voor een gemêleerde samenstelling van leden in leeftijd, achtergrond en opleiding? Op welke manier interesseer je mensen om hun tijd te besteden aan medezeggenschap, terwijl ze het al zo druk hebben? Hoe betrek je cliënten of hun mantelzorger, als de verblijfsduur in het verpleeghuis steeds korter wordt? Ook in de Achterhoek kennen ze de problematiek.

Over de huidige samenstelling van de cliëntenraden is bestuurder Duvigneau best tevreden: ‘We hebben een mooie mix van leden die lager- en hogergeschoold zijn, van lbo tot wo. Onze ideale samenstelling? Twee derde cliënten, een derde mensen met een warme band met de cliënt. Nu is het 50-50.’ Waarop voorzitter Stortelers aanvult: ‘Daarnaast moet er een goede balans zijn tussen IQ en EQ in de raad. Een van onze lokale leden heeft misschien minder kennis van juridische zaken, maar is wel een natuurtalent die voelsprieten in de organisatie heeft. Waar we kunnen, maken we duo’s die elkaar ondersteunen in zaken waar een van beiden minder ervaring mee heeft.’

Professionalisering cliëntenraden voorkomen

Enkele zorgen over de nieuwe Wet medezeggenschap heeft de voorzitter van de Centrale Cliëntenraad wel. ‘Meepraten is mooi, maar er wordt vanaf 2020 als cliëntenraadslid veel meer van je verwacht. Enige kennis van wet- en regelgeving is onvermijdelijk. Kun je dat van mensen verlangen? Er ontstaat een risico op professionalisering van medezeggenschap, maar dat willen we voorkomen. Iedereen met een goede motivatie moet mee kunnen doen’, bepleit voorzitter Stortelers.

‘Ik zie vooral het risico op juridisering’, haakt bestuursvoorzitter Duvigneau in. ‘Het nieuwe instemmingsrecht van de cliëntenraad zou nieuw beleid lam kunnen leggen. Nu is het nog zo dat je als Raad van Bestuur beargumenteerd mag afwijken van een advies van de cliëntenraad. Straks is er een juridisch kader met vier stadia. Dat kan een tot twee jaar in beslag nemen. Het moet ook geen bureaucratische rompslomp in de hand werken. Maar uiteraard kan medezeggenschap ons ook helpen. Het dwingt ons als bestuur en organisatie om keuzes te maken.’

Polarisatie tussen bestuur en cliëntenraad wil Fred Stortelers graag voorkomen. ‘Tegen collega-raadsleden in het land zeg ik vaak: Zonder bestuurder en regiomanager kom je er niet. Er is een onderscheid tussen opkomen voor je naaste en koste wat het kost je gelijk willen halen. Maar het is ook goed dat het door de wet wat strakker wordt en dat medezeggenschap meer zichtbaarheid en een betere positie krijgt.’

Toekomstvast

Verder wacht hen nog de uitdaging om nieuwe mensen te strikken voor hun lokale cliëntenraden en CCR. En deze toekomstvast te maken. Zo zet de CCR bijvoorbeeld in op papierloos vergaderen om deelname aantrekkelijk te maken. Leden hebben een Ipad gekregen waar de stukken op staan en ‘dan zie je de leerhonger bij de leden naar deze digitale middelen’, vertelt de voorzitter. Ook streeft de raad er naar om aangedragen verbeterpunten binnen acht maanden voor elkaar te krijgen, nu de verblijfsduur van cliënten korter wordt. Ook blijkt het persoonlijk bezoek aan nieuwe bewoners een goed middel om leden te werven en start er binnenkort een publiekscampagne.

Een stap verder gaat het nadenken over een financiële vergoeding voor leden. ‘Natuurlijk wil je dat mensen het vanuit hun hart doen, maar wil je het toegankelijk houden dan moet je ook nadenken over een vergoeding, vooral als mensen het onder werktijd doen’, beargumenteert Stortelers. Duvigneau is er voorstander van om de organisatie zichtbaarder te maken in de buitenwereld: ‘We moeten van binnen naar buiten, en zo van buiten weer naar binnen. Wanneer bewoners met vrijwilligers in onze elektrokar er in het dorp samen op uit gaan, laten we zien dat de zorg meer is dan die wij binnen de muren geven.’

Kan je te oud zijn voor medezeggenschap?

Zeker niet, vindt bestuursvoorzitter Marcel Duvigneau. Fred Stortelers, voorzitter van de Centrale Cliëntenraad van Marga Klompé, erkent wel dat cliëntenraadslid Wim van Hall in een interview de vinger op de zere plek legt wanneer hij de cliëntenraad ‘een beetje een bejaardenclub’ noemt. Daarom is het zoeken naar de juiste balans in leeftijd belangrijk. Bestuursvoorzitter Duvigneau heeft wat moeite met deze kijk op leeftijd: ‘Uit ervaring weet ik dat een mondige cliënt van 90+ een hele waardevolle bijdrage kan hebben. Het is niet aan leeftijd gekoppeld, maar aan je persoonlijkheid en of je dingen bespreekbaar durft te maken.’

Congres Cliëntenraden 2019

Het Landelijk Congres Cliëntenraden: Veerkrachtig samenwerken staat bijna voor de deur. Marcel Duvigneau kan zelf helaas niet vanwege een opleiding en stuurt een deskundige collega naar het congres; Fred Stortelers is er net als elk jaar bij. ‘Wat ik er dit jaar ga halen? Ik kan me niet voorstellen dat wij de enige Centrale Cliëntenraad zijn die zich achter de oren krabt over wat de nieuwe wet doet, maar ook hoe we medezeggenschap toekomstvast maken, mensen een stem geven en de cliëntenraad meer pluriform maken.’ Lachend: ‘Als andere cliëntenraden daar niet mee worstelen, wil ik graag hun geheim weten.’

Door Anja Klein, eerst gepubliceerd op waardigheidentrots.nl

Meer weten?

Download artikel als PDF

Lees meer artikelen over:

Praat mee!

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Op maandag 1 april (2e Paasdag) is LOC gesloten.

Deelnemers platform

Meer bekijken

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese