Deze goed bezochte bijeenkomst van het netwerk cliëntenraden Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT) stond in het teken van de samenwerking tussen formele en informele zorg. Het was een vervolg op de bijeenkomst in november 2022 over het rapport van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS), ‘Anders leven anders zorgen’.

Mantelzorg: partner in de zorg

In het rapport ‘Anders leven anders zorgen’ stonden twee aanbevelingen die aanleiding waren om de bijeenkomst van 22 mei volledig te wijden aan (in)formele zorg:

• Positioneer het informele netwerk (familie, kennissen, vrienden, buren) als onderdeel van het formele team rondom de zorgvrager.
• Waardeer informele zorgverleners als gelijkwaardige partners: ‘op gelijke voet vanaf het begin’.

Allereerst gaf Dorothee Gassen van MantelzorgNL een presentatie over mantelzorg in het algemeen en haar eigen verhaal in het bijzonder. Mantelzorgen heeft voor een naaste niet alleen impact op de dagelijkse routine, maar ook op de psychosociale belasting. De relatie met de naaste verandert, gelijkwaardigheid en intimiteit komt op het spel te staan.
De mantelzorger speelt een belangrijke rol in de zorg voor de naaste. Daarmee is de mantelzorg partner in de zorg. Om goed voor een ander te zorgen is het ook van belang om voor jezelf te zorgen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Duidelijkheid in wat je wilt en kunt doen in de zorg voor de naaste, richting de professionele zorg
• Blijf aandacht geven aan de relatie die je hebt met de naaste
• Deel de zorg voor je naaste: het inzetten van het netwerk is van belang

Hoe zorg je voor gelijkwaardige samenwerking tussen formele en informele zorg?

Daarna ging de zaal in gesprek met vier panelleden over de vraag: hoe zorg je ervoor dat de samenwerking tussen formele en informele zorg gelijkwaardig is? De vier panelleden waren Ester Kuiper, lid van de Raad van Bestuur Kwadrantgroep, Marjan Andringa, coördinator vrijwilligers Patyna, Lian Verhoeven, sociaal psychiatrisch verpleegkundige GGZ Friesland en Dorothee Gassen, Mantelzorg.nl.

Ester Kuiper gaf aan dat het begint met het verkennen wat het netwerk en vrijwilligers kunnen betekenen, daarna kijken welke (technologische) bijdragen een rol kunnen spelen en als laatste de inzet van professionals.

Het vraagt vooral veel voor de mantelzorg in de thuissituatie. Vaak is de mantelzorger al overbelast als de inwoner opgenomen moet worden in het verpleeghuis. We moeten eerder inzetten op het versterken van het netwerk en de samenwerking tussen informele en formele zorg.
Binnen Patyna zet Marjan Andringa in op een duurzame inzet van vrijwilligers en het netwerk rondom de bewoner.
Investeren in het personeel om de gelijkwaardige samenwerking te realiseren is zeker nodig.
Vaak zijn er goede ideeën en concrete oplossingen, maar het is net zo belangrijk om in te zetten op het proces.

Mooie voorbeelden zijn Welzijn op Recept en de Strippenkaart voor uurtjes geluk, om de inzet van vrijwilligers passend te maken aan de behoefte van mensen om af en toe iets te doen.

Een terugkerende vraag is: hoe komen we in contact met de cliënten die thuis wonen en daar zorg ontvangen?
Tips:

• Flyer van de cliëntenraad meegeven bij aanvang van de zorg
• Verpleging/verzorging vraagt aan de cliënt of de contactgegevens doorgegeven mogen worden aan de cliëntenraad
• Opzetten van een panel met cliënten

In gesprek

Na de pauze ging de zaal in groepen met elkaar in gesprek over de rol van de cliëntenraad bij het realiseren van een gelijkwaardige samenwerking tussen formele en informele zorg. In de praktijk blijkt deze samenwerking nog niet gelijkwaardig te zijn.
Het inzetten van het netwerk en vrijwilligers is vaak lastig omdat we moeite hebben met het vragen van hulp. Ook het aanbieden van hulp komt niet altijd aan bij de zorgvrager.
Een ander onderwerp is de rol van de vrijwilliger; in hoeverre is het eigenlijk niet professionele zorg? Moet er ook een vergoeding tegenover staan?

Mogelijkheden voor de cliëntenraden die besproken werden zijn:

• Kennis vergroten over het onderwerp, regionaal/provinciaal of lokaal
• Bijeenkomsten organiseren samen met de organisatie voor familie en het netwerk
• Inzetten van het advies- en instemmingsrecht
• Eventueel gebruik maken van een ongevraagd advies
• Vergeet ook de lokale cliëntenraden niet
• Bij individuele klachten nagaan of er meer clienten zijn met dezelfde klacht
• Aankaarten van klachten bij de bestuurder/manager
• Bij individuele klachten de cliënt /familie doorverwijzen naar de juiste persoon

Vervolgbijeenkomst 20 november

Met deze bijeenkomst hebben de cliëntenraden weer extra informatie om een rol te spelen in de huidige ontwikkelingen binnen de zorg. Dat er veranderingen in de zorg nodig zijn door de vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt is wel duidelijk. Dat we nog niet uitgepraat zijn over dit onderwerp is ook duidelijk. Daarom gaan we door op deze ingeslagen weg.

Op maandag 20 november van 13:30 uur – 16:30 uur organiseert de werkgroep Regionaal Netwerk Friesland daarom een bijeenkomst met als thema: De ontwikkelingen Integraal Zorg Akkoord (IZA) in Friesland