Samen Zeg­genschap | Zorg, kwaliteit en regie dichter bij bewoners

Geplaatst op 23 augustus 2021

Welke nieuwe vormen van zeggenschap zijn er en hoe kunnen we die door ontwikkelen en toepassen, zodat we komen tot Samen Zeggenschap met cliënten, naasten en zorgprofessionals? Hierover buigt zich het nieuwe actieteam ‘Samen Zeggenschap’ binnen de beweging Radicale vernieuwing zorg. Het actieteam is ontstaan op initiatief van deelnemer Amstelring. Veel zorgorganisaties hebben een visie waarin betekenisvol leven van bewoners centraal staat. Hoe kun je dit van dag tot dag, moment tot moment concreet maken? In gesprek met Corine Jansen, kwartiermaker ‘Samen Zeggenschap’ bij Amstelring in Amsterdam.

Onderaan dit interview lees je meer over het actieteam Samen Zeggenschap binnen de beweging Radicale vernieuwing zorg

De mens centraal

Amstelring neemt met de locaties De Makroon en De Rietvinck al lange tijd deel aan de landelijke beweging Radicale vernieuwing zorg (een LOC-initiatief). Corine Jansen doet ook het woord namens locatiemanager Ingrid Schoemaker, samen kwartiermaker ‘Samen Zeggenschap’. “Samen Zeggenschap ontstond begin 2019 en is een beweging die voortkomt uit een behoefte bij cliënten, naasten en medewerkers. De toenmalige cliëntenraad, de onafhankelijke medewerkers, vertegenwoordigers, naasten en manager van De Makroon en De Rietvinck spraken elkaar allemaal, maar nauwelijks integraal. De nieuwe Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 zat eraan te komen en past prachtig bij de koers van Amstelring. Daarin staan als uitgangspunten: kleinschalig organiseren, het samenspel van zorg en dienstverlening veel dichter bij de bewoner brengen – en dus ook de kwaliteit en regie. Volgens ons kun je kwaliteit en regie alleen laten ontstaan door de bewoner, naaste en medewerker daar samen invloed aan te laten geven.”

Zeggenschap

“We willen dat mensen deel kunnen blijven uitmaken van de samenleving en ook voor anderen van waarde kunnen zijn. Het gaat om wie die mens is, dát is doorslaggevend – niet het ziek zijn of een beperking hebben. Binnen De Rietvinck en De Makroon hebben we ons afgevraagd: hoe kunnen we nu op een echt merkbare manier invloed en zeggenschap vormgeven op individueel niveau, om betekenisvolle zorg te kunnen bieden? Wij kwamen uit op: samen een thuis creëren. Waarbij we gebruik kunnen maken van ieders talent en inzet. Het is het huis van de bewoners, medewerkers komen daar werken, maar we eerbiedigen de relatie tussen de bewoner en familie.”

Bewoners bepalen inrichting huis

“We zijn begonnen met trainingen ‘driehoekskunde’, het maken van posters en vragen die medewerkers aan bewoners kunnen stellen, en teambesprekingen. We zijn bewoners gaan vragen: waar hebben jullie eigenlijk behoefte aan, wat vinden jullie belangrijk? Daarop zijn we huiskamerbijeenkomsten gaan organiseren. Bijvoorbeeld over: hoe zou u erover denken zelf te gaan koken? Wat heeft u daarvoor nodig? We hebben hen – ook met mensen met dementie – in allerlei huiskamers zelf nieuwe keukens laten uitzoeken. De blokken, de kleuren, de handvaten – moeten ze rechthoekig of juist rond? Er zijn zes verschillende keukens uit gekomen. Daar waar toevallig veel mannen wonen, kozen zij voor meer robuuste stijlen. Waar veel dames wonen meer zachte kleuren. Er kwamen verhalen over hoe mensen hun keukens er vroeger uitzagen. Ik vond het prachtig: dit is nou echt met elkaar dit huis tot een thuis maken!”

Kippenvel

Op basis van de keuken-kleuren zijn moodboards gemaakt. Corine: “Met de bewoners zijn we gaan kijken wat voor meubels zij zouden willen, omdat het hun huis is. Dat werkte heel goed. Zo is ook met bewoners gesproken: hoe kijk je nu tegen Sinterklaas en kerst aan? Sinterklaas hoefde eigenlijk niet meer zo voor de bewoners, kerst wel. Op de wensen die naar voren kwamen hebben we geprobeerd zoveel mogelijk aan te sluiten.” Zo krijgen ook andere thema’s aandacht, zoals kwaliteitsbeleid, huisregels of vrijheid en wat dat voor mensen betekent. Die betekenissen varieerden van ‘zelf een haring kunnen halen op de markt’ tot een bredere vrijheidsbeleving op basis van oorlogservaringen. “Ook toen een locatie vijf jaar bestond is er onderling overleg geweest: hoe willen júllie dit vieren als bewoners, naasten, medewerkers? Ik heb een traantje weggepinkt, je kon echt zien: dit is óns huis. Ik krijg nog kippenvel.”

Leuker

Bij De Makroon en De Rietvinck zijn ze volop aan het leren en het kost tijd. Corine: “Maar het maakt het leven en werken leuker voor iedereen. Bewoners en medewerkers lijken zich meer gehoord en betrokken te voelen bij hun eigen woon- en werkomgeving, omdat ze daadwerkelijk een stem hebben.”

Over het actieteam ‘Samen Zeggenschap

Dit actieteam binnen de beweging Radicale vernieuwing zorg (een LOC-initiatief) wil vanuit de visie ‘van regels naar relaties’ op een vernieuwende wijze invulling geven aan datgene waar in de ouderenzorg al jaren over wordt gesproken, namelijk echte zeggenschap en participatie van cliënten en naasten.

Samen Zeggenschap gaat uit van de relatie tussen de cliënt, zijn naasten en de medewerkers. Iedereen heeft invloed op zijn eigen leven en kan of wil daar zelf vorm aan geven. De praktijk laat echter nog steeds vaak in dat de professional het voor het zeggen heeft. Medezeggenschap is georganiseerd in o.a. cliëntenraden, een Ondernemingsraad en de Medezeggenschapsraad en een Adviesraad (VAR/VVAR/PAR). In de praktijk komen we er echter achter dat het juist gaat om het gesprek met elkaar. Bijvoorbeeld op individueel niveau, per woongroep of locatie.

Organisaties die daarmee bezig zijn komen tot andere vormen van medezeggenschap. Er worden bijvoorbeeld structureel huiskamergesprekken en focusgroepen georganiseerd. Binnen Amstelring is er een project gestart dat leidt tot de vorming van een participatieraad in een locatie, waaraan medewerkers, bewoners, familie en mantelzorgers deelnemen.

Voorbij het systeem

Het doel van het actieteam is om met elkaar te kijken welke vernieuwde manieren er nog meer zijn om medezeggenschap te organiseren en elkaar hierin te ondersteunen. Al jaren wordt het maatschappelijk debat gevoerd over praten mét mensen in plaats van óver mensen; voorbij het systeem kijken. We willen dat mensen zelf besluiten kunnen nemen over hun eigen leven. Dat vraagt van ons om hen te betrekken en als uitgangspunt te nemen. Níet het systeem.

Vervolg

LOC Cliëntenraden volgt en deelt de ontwikkelingen van het actieteam Samen Zeggenschap op clientenraad.nl

Download artikel als PDF

Praat mee!

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Op maandag 1 april (2e Paasdag) is LOC gesloten.

Deelnemers platform

Meer bekijken

Nieuwsbrief

  • * Heb je onze nieuwsbrief eerder ontvangen en je afgemeld? Meld je dan aan via webmaster@loc.nl
  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Click to access the login or register cheese