Er zijn mensen die voorbestemd zijn om van het ene in het andere bestuurswerk te rollen. En dan niet achtereenvolgens, maar vaak tegelijkertijd. Naast hun baan en gezin. Zo iemand is Jan van Ginkel. In december nam hij na 25 jaar afscheid als lid en voorzitter van het LOC regioteam Zeeland. Wat dreef (en drijft) hem? En hoe heeft hij het ervaren?

Jan, 88 jaar inmiddels, is geboren in Woudenberg in een gezin met acht kinderen en opgegroeid in Arnhem. Jan kon door de oorlog een jaar niet naar school, maar dat gaf niet, want hij hield toch niet zo van leren. Jan: “Ik ben een praktisch mens. Ik had een hekel aan leren, maar ik hoefde er ook niet veel aan te doen. Ik heb op school niet veel uitgevoerd, maar ben toch altijd overgegaan.”

Na de ambachtsschool, toen hij net zestien was, is hij gaan werken als metaalbewerker. Uiteindelijk rolde hij het bedrijfsleven in, waarvan de laatste jaren in leidinggevende functies. Maar hij wist dat hij dat niet voor altijd wilde doen, dus ging hij terug naar de schoolbanken. Hij volgde een lerarenopleiding en stapte over naar het onderwijs. “De banen in het onderwijs lagen in 1969 niet voor het oprapen, maar ik vond een plek op een technische school in Goes. Dus verhuisde ik, inmiddels getrouwd, naar Zeeland”, aldus Jan.

Stap naar de zorg

Op school werd Jan leerlingbegeleider van moeilijk lerende kinderen. In die rol had hij te maken met psychologen en hulpinstanties. Zo rond 1973 werd zijn directeur gevraagd voor een bestuursfunctie bij een zorginstituut voor geestelijke gezondheid, maar die had er zelf niet zoveel zin in. “Oh”, zei Jan, “ik wil dat er wel bij doen!”

Dat was zijn eerste bestuurservaring. Jan: “Alle vertegenwoordigers zaten in dat bestuur. Het telde wel dertig leden! Dat was wat chaotisch. Na een paar jaar werd het instituut opgeheven en ging het op in het Riagg. En daar kwam ik ook weer in het bestuur. Iemand die ik kende via school vroeg mij in 1998 voor het bestuur van het verzorgingstehuis waar mijn schoonmoeder in zat; de Cederhof.” Daar was een reorganisatie gaande én er moest een cliëntenraad komen. Vanaf de oprichting van de cliëntenraad was Jan lid en voorzitter. Tegelijkertijd werd Jan gevraagd voor een bestuursfunctie bij Stichting Ouderenzorg Kapelle en kwam hij in aanraking met het regioteam van LOC. Bij de eerste vergadering werd Jan gevraagd of hij lid wilde worden van het team, waar hij van 2009 tot 2018 voorzitter was.

Jan: “Het zijn allemaal toevalligheden, waardoor ik in mijn bestuursfuncties rolde. Maar ik vond het allemaal leuk en daarom was het helemaal geen opgave.”

Het LOC regioteam

“We hadden een goed team van vijf mensen. Er was weinig verloop, maar we mistten in het team wel mensen vanuit de jeugdzorg of de psychiatrie. Het is best moeilijk om goede mensen te vinden die zich willen committeren. Wat ik het leukste vond aan het werk voor het regioteam is het contact met mensen van andere organisaties. De mogelijkheid om je netwerk uit te breiden en te leren van elkaar. Ik vond dat heel waardevol.”

Ontwikkeling cliëntmedezeggenschap

“Er is in de cliëntmedezeggenschap enorm veel gebeurd de afgelopen jaren. Er was niets. Nu worden alle sectoren vertegenwoordigd in cliëntmedezeggenschap. De ontwikkelingen staan niet stil. We gingen van amateurisme naar veel volwaardiger en specialistischer cliëntmedezeggenschap.”

“Het is belangrijk dat je niet allemaal hetzelfde wiel uitvindt”

Nieuwe mensen

Ook voor de cliëntenraad van de Cederhof was het niet altijd makkelijk om nieuwe leden te vinden. Jan: “Je moet mensen vinden die echt betrokken zijn. Die niet alleen hun eigen familielid in het achterhoofd hebben, maar het hele plaatje zien, met alle mensen die er zitten.” Wat volgens Jan belangrijk is voor een cliëntenraadslid is dat je moet weten wat er speelt en leeft. Jan: “Je moet nieuwsgierig zijn. Ik hield mezelf op de hoogte door veel te praten met mensen. Met cliënten, maar ook met personeel. Vaak hebben zij ook goede ideeën. Je moet geïnteresseerd zijn en kunnen communiceren en organiseren.”

Maar ook al is de bezetting van de cliëntenraad op orde, de hoeveelheid aandacht binnen de organisatie voor het cliëntenperspectief is erg afhankelijk van het bestuur. Jan: “Ik heb fusies en directiewisselingen meegemaakt die een wereld van verschil maakten. De een staat open voor alles wat je aanbrengt en de ander kijkt totaal anders naar medezeggenschap in de organisatie. Het is heel bepalend wie je krijgt.” Lachend: “Je krijgt ze niet op proef. Als het een miskleun is, heb je pech.”

Radicale vernieuwingsbeweging

“Op een gegeven moment kwam er een nieuwe directeur bij de Cederhof. Die vroeg aan mij of ik nog ideeën had voor de organisatie en de medezeggenschap. Nou, dat had ik wel! Ik vond de radicale vernieuwingsbeweging interessant en ik vond dat er een organisatie uit Zeeland bij moest. Binnen no time was het geregeld. De directeur kende Marthijn Laterveer en belde hem op. De week erna stond hij op de stoep en werden we lid van de beweging. Dat is een hele waardevolle stap geweest, want ineens konden we in dit netwerk putten uit de ervaring van 25 organisaties! Alle deelnemers hebben namelijk nauw contact over vernieuwingen die uitgeprobeerd worden. Het is belangrijk dat je niet allemaal hetzelfde wiel uitvindt.”

Hoe kijkt Jan terug op het bestuurs- en raadswerk?

“Ik heb altijd veel dingen gedaan. Veel dingen tegelijk. Wat ik genoemd heb zijn de hoofdlijnen, alle andere bestuursfuncties en subcommissies heb ik achterwege gelaten.

Ik vond het belangrijk om iets te kunnen betekenen voor mensen. Het contact met de cliënten, bestuurders en zorgmedewerkers vond ik altijd erg leuk en zinvol. Als je een goed gesprek hebt met een cliënt en zij vertellen jou waar ze mee zitten, dan heb je al iets bereikt.

Ik denk dat je altijd plezier moet hebben in wat je doet. Ik heb het met veel liefde gedaan. Ik ben nog steeds erg betrokken. Ik lees veel, ik probeer het bij te houden, maar het is fijn dat het niet meer hoeft. Maar ik heb nog zoveel dingen die ik wil doen. We hebben een grote tuin. We hebben 2 dochters, vier kleinkinderen en een achterkleinkind. Ik verveel me nooit!”

Tips van Jan

Voor bestuurders: Je moet als bestuurder te allen tijde in gesprek gaan en blijven met cliënten en personeel, zodat het voor hen duidelijk is welke koers je wilt varen en wat je van plan bent.

Voor organisaties: In veel situaties en instellingen wordt niet goed genoeg gekeken naar wat mensen nodig hebben. Uiteindelijk gaat het daar om, om wat mensen nodig hebben.

Voor het vinden van nieuwe cliëntenraadsleden: Kijk goed om je heen. Je moet het breed willen zien. Er zijn genoeg mensen die betrokken zijn bij je organisatie en als een beetje mensenkennis hebt, dan weet je wie je kunt vragen.

Voor nieuwe cliëntenraadsleden: Zorg dat je een goede cursus medezeggenschap volgt. (Online cursus Welkom in de cliëntenraad – LOC Cliëntenraden (clientenraad.nl )

Vrijwilliger worden?

Ben jij verbonden aan een cliëntenraad in Zeeland en vind je het leuk om te organiseren? Het regioteam Zeeland zoekt een vrijwilliger die help de regionale netwerkbijeenkomsten in te vullen en te organiseren. Aanmelden of meer info? Stuur een mailtje naar k.teeuwissen@loc.nl

Save the date netwerkbijeenkomst Zeeland

De volgende netwerkbijeenkomst in Zeeland is op 30 april 2024, in de Stenghe in Heinkenszand. De gastspreker is de zorginkoper van CZ zorgkantoor, die een presentatie verzorgt rondom thema’s die op dat moment spelen in Zeeland. Houd de agenda en de wekelijkse nieuwsbrief in de gaten voor meer info.