‘Bij­zonder kwetsbaar?’ Ervaringen van thuis­wonen­de ouderen tijdens de coronatijd

De universiteit van Humanistiek onderzocht ervaringen van thuiswonende ouderen, mantelzorgers en zorgprofessionals coronatijd. In het rapport ‘Bijzonder kwetsbaar?‘ brengen zij de impact van het coronabeleid op zelfstandig wonende ouderen in kaart. Daarbij brengen ze in beeld dat de term ‘kwetsbaarheid’ diverse kanten heeft en dat ouderen zelf zich daar niet per se in herkennen. Ook doen zij aanbevelingen richting overheid en zorgorganisaties om beter in te spelen op de specifieke behoeften van deze groep en hun zorgnetwerk. Dit rapport sluit aan bij de visie van LOC dat er veel meer aandacht nodig is voor de menselijke kant, ook in toekomstige besluitvorming.

Bijzonder kwetsbaar

In het rapport “Bijzonder kwetsbaar” beschrijven de onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek de grote impact die het coronabeleid had op thuiswonende ouderen, hun mantelzorgers en zorgprofessionals. Hoewel er veel werd gesproken over ouderen als een kwetsbare groep voor wie beschermende maatregelen noodzakelijk waren, werd er weinig aandacht besteed aan de ervaringen van ouderen zelf. Voor dit onderzoek interviewden onderzoekers van de Universiteit van Humanistiek 17 thuiswonende ouderen, mantelzorgers en zorgprofessionals over de gevolgen van het coronabeleid. Belangrijke thema’s die terugkomen in het rapport zijn de verkleinde leefwereld, eenzaamheid en de grotere druk op mantelzorg. Het coronabeleid met de afgeschaalde zorg en stop op activiteiten betekende voor veel mensen dat hun leefwereld kleiner werd, mensen in isolement raakten, maar ook fysiek achteruit gingen. Ook blijkt het vaak lastig om wat verloren is gegaan, opnieuw weer op te bouwen.

Kwetsbaarheid

De onderzoekers besteden in het rapport veel aandacht aan ‘kwetsbaarheid’ als een belangrijk onderdeel in de beeldvorming en besluitvorming rondom ouderen tijdens de pandemie. Ze geven daarbij aan dat het opvalt dat ouderen zichzelf lang niet altijd herkennen in het beeld dat wordt geschetst. Sommige ouderen hebben de indruk dat de term ‘kwetsbaar’ vooral wordt ingezet als een middel om isolatiemaatregelen te legitimeren. Waarbij kwetsbaar zijn in lijkt te houden dat men afgeschermd dient te worden van anderen om daarmee bescherming van de gezondheid te waarborgen. Ook roept kwetsbaarheid het beeld op van een angstige levenshouding, die haaks staat op de weerbaarheid, zelfredzaamheid en controle over hun leven die zij zelf ervaren of als belangrijke waarden zien.

Menselijke kant

Tijdens een rondetafelgesprek reflecteerden we met de onderzoekers op de uitkomsten van het onderzoek. Daarbij bracht LOC in dat de focus, zeker in de eerste maanden van de pandemie, teveel lag op de medische kant in plaats van de menselijke kant en dat dit zijn weerslag heeft gehad op het welzijn van thuiswonende ouderen. Ook gaven we aan dat je het gesprek moet voeren over wie welke (maatschappelijke) verantwoordelijkheid heeft in het tegengaan van eenzaamheid, en wat we hierin ook van elkaar mogen verwachten. Deze menselijke kant moet veel meer als uitgangspunt worden genomen, ook bij besluitvorming in de toekomst. Daarom werkte LOC mee aan de ‘Stip op de horizon Covid-19 in de zorg thuis. Samen met zeven andere partijen beschrijven we in dit document hoe we Covid-19 in de toekomst een plek willen geven in de zorg thuis, wat we hier zelf aan willen doen en wat er nodig is van het ministerie van VWS, het RIVM en de GGD-en.  

Verder lezen: Partijen presen­teren gezamen­lijk Stip op de horizon COVID-19 in de zorg thuis‘

Rol van de cliëntenraad

Cliëntenraden hebben de belangrijke taak om signalen, wensen en behoeften van mensen die zorg ontvangen te delen met het management en bestuur van hun zorgorganisatie. Juist door de gevolgen voor het dagelijkse leven van mensen goed in beeld te brengen, kunnen zij besluiten nemen die aansluiten bij wat nodig is. Lees meer over invloed op kwaliteit van zorg of over de advies- en instemmingsrechten die je hebt bij het uitvoeren van je rol.

Meer weten?

• Download het volledige rapport ‘Bijzonder kwetsbaar?’ op de website van de Universiteit voor Humanistiek
• Verder lezen over de Stip op de horizon Covid-19 in de zorg thuis
• Heb je een vraag? Neem dan contact op met de vraagbaak van LOC. Van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17. 00 uur kun je bellen naar 030 284 32 00 of mail naar vraagbaak@loc.nl