De actiegroep Vertrouwen in de GGZ start een rechtszaak tegen privacytoezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Deze verzuimt al anderhalf jaar een besluit te nemen op Woo-verzoeken over de goedkeuring die ze gaf aan het omstreden plan van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) om vragenlijsten over de problematiek van GGZ-cliënten op te eisen van behandelaren. De actiegroep startte vorig jaar een bodemprocedure tegen deze maatregel, waarvan op 22 mei as. een zitting zal plaatsvinden.

Middels Woo-verzoeken (Wet open overheid) wilde de actiegroep inzicht krijgen in hoe de AP tot het besluit kon komen om groen licht te geven aan de omstreden plan. De toezichthouder verzuimt echter al anderhalf jaar te antwoorden. De rechter is ingeschakeld om de AP alsnog tot transparantie te bewegen.

Eind 2022 diende Vertrouwen in de GGZ Woo-verzoeken in bij de NZa en de AP naar het interne overleg en de correspondentie tussen deze partijen over de verplichte aanlevering van zogeheten HONOS-vragenlijsten in de GGZ. De AP gaf eind 2022 groen licht aan het omstreden plan van de NZa om behandelaren in de GGZ te verplichten deze vragenlijsten over de problematiek van hun cliënten aan de NZa te leveren. De NZa gaf de gevraagde Woo-stukken in april 2023 vrij, maar van de AP heeft Vertrouwen in de GGZ vooralsnog niets ontvangen.

Onvolledig geïnformeerd

De Woo-stukken die de NZa vrijgaf, leidden tot een reportage van het onderzoeksjournalistieke programma Argos. Daarin werd duidelijk dat de NZa bij het vragen om advies over haar nieuwe regelgeving niet aan de AP vermeldde dat ze van plan was vanaf 2023 de vragenlijsten op te eisen. De AP raakte hier pas van op de hoogte toen deze regelgeving al aan GGZ-behandelaren was aangekondigd. Lees hier meer over op de site van Argos.

Later volgden vanuit de toezichthouder alsnog een aantal kritische vragen aan de NZa over het doel en de noodzaak van de vragenlijsten, maar die blijken anderhalve maand later allen door de NZa gepareerd. Deze heeft volgens de eindbrief van de AP aannemelijk gemaakt dat de vragenlijsten een geschikt en noodzakelijk middel zijn om de toegang tot de GGZ te verbeteren, dat minder ingrijpende methoden niet volstaan en dat de inbreuk op de privacy van cliënten in verhouding staat tot dit doel.

Raadselachtige goedkeuring

Het is Vertrouwen in de GGZ een raadsel waarom de AP in december 2022 overstag is gegaan. In reactie op haar vragen over het doel en het nut van de vragenlijsten, stuurde de NZa een wollig document op waaruit op geen enkele manier blijkt dat de vragenlijsten bruikbaar zijn voor het doel van de NZa – het voorspellen van de zorgvraag van een GGZ-cliënt. Wetenschappers wijzen er al langer op dat vergelijkbare pogingen in het buitenland om zorgkosten in de GGZ te voorspellen op basis van deze vragenlijsten niet zijn geslaagd. Hoogleraar Psychiatrie Jim van Os, één van de wetenschappers die de rechtszaak van Vertrouwen in de GGZ steunt, verwoordde dit tegenover NRC als volgt: “De data die de NZa verzamelt, voorspellen helemaal niks.”

Bovendien blijkt uit de Woo-stukken die Vertrouwen in de GGZ in april 2023 ontving van de NZa dat de Zorgautoriteit niet lang geleden de hoeveelheid medische gegevens die ze uit de GGZ opeiste fors moest inperken, omdat de noodzaak daarvan niet kon worden aangetoond. De actiegroep wil met de Woo-verzoeken ook inzage krijgen in het destijds gepleegde overleg tussen de AP en de NZa. Welke argumenten leidden er destijds toe dat de NZa deze informatie niet rechtmatig kon opvragen en wat is er in de tussentijd veranderd waardoor dit plots weer noodzakelijk wordt geacht door zowel de NZa als de AP?

Naar de rechter

De AP heeft alle redelijke termijnen voor het opsturen van de gevraagde Woo-stukken over haar besluitvormingsproces en de communicatie met de NZA zeer ruim overschreden. Na het sturen van meerdere herinneringen stelden we de AP eind 2023 officieel in gebreke, maar ook dit leverde niets op. Daarom heeft Vertrouwen in de GGZ nu de bestuursrechter ingeschakeld om in een procedure de AP te dwingen tot transparantie over haar handelen in dit dossier, eventueel met een dwangsom. Een uitspraak van de rechter in de Woo-procedure wordt in mei of juni verwacht.

Lees meer

Rechtszaak tegen de Nederlandse Zorgautoriteit: “Verzamelen en verwerken vertrouwelijke gegevens ggz-cliënten moet stoppen” – LOC Cliëntenraden (clientenraad.nl)

Vertrouwen in de GGZ