Op dinsdag 27 juni debatteerde de Tweede Kamer met staatssecretaris Maarten van Ooijen van VWS en minister Franc Weerwind van Justitie en Veiligheid over de Hervormingsagenda Jeugdzorg. Op 19 juni werd deze hervormingsagenda na langdurig overleg definitief vastgesteld en aangeboden aan de Tweede Kamer en Eerste Kamer. In het debat met de Tweede Kamer legden de bewindspersonen uit wat zij voorrang geven in de Hervormingsagenda. De Tweede Kamer drong vooral aan op een goede en snelle uitvoering van de hervormingsagenda.

Hervormingsagenda Jeugdzorg

In de Hervormingsagenda Jeugd staan afspraken die de grote problemen in de jeugdzorg moeten oplossen. Cliëntenorganisaties (MIND en Ieder(in)), zorgprofessionals, zorgaanbieders, gemeenten en de rijksoverheid overlegden sinds 2019 over deze Hervormingsagenda. De afspraken die nu in de agenda staan, betekenen de grootste hervorming van de Jeugdzorg sinds 2015. In dat jaar werden gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg. Dat leidde tot een verslechtering van de uitvoering van jeugdzorg voor jongeren en ouders en tot lange wachtlijsten, juist voor kinderen met de grootste problemen.
De uitwerking van de afspraken die in de agenda staan, moet in de praktijk nog volgen en vragen ook om aanpassingen van de Jeugdwet. Dit kost tijd.

Onderwerpen die voorrang krijgen

Staatssecretaris van Ooijen licht drie onderwerpen toe die voorrang krijgen in de Hervormingsagenda:

• De specialistische hulp voor de meest kwetsbare kinderen beter organiseren, omdat zij nu het langst op de wachtlijst staan. Dit gebeurt onder meer via regionale afspraken met gemeenten.
• In de Jeugdwet opnemen wat de jeugdhulpplicht van de gemeente inhoudt en wat niet. Dit gezien de sterke stijging van het aantal jongeren dat een beroep doet op jeugdhulp. Hiervoor zal hij een brede maatschappelijk dialoog organiseren.
• Hulp integraal in plaats van geïsoleerd aanbieden om zo doorschuiven te voorkomen. Dat betekent dat jeugdzorg in verbinding moet komen te staan met ondersteuning bij armoede, bestaanszekerheid, psychische problemen en onderwijs.

Verder benadrukt de staatssecretaris dat hij bij het maken van de Hervormingsagenda veel met jongeren en hun naasten heeft overlegd. Hij zegt toe dat “jongerenparticipatie de kern blijft” van zijn aanpak bij de verdere uitwerking van de agenda.

Jeugdbescherming

De minister verwacht dat “de hervormingsagenda op enige termijn echt impact zal hebben, ook voor de kinderen en gezinnen in de jeugdbescherming.”
In de Voorjaarsnota 2023 heeft het kabinet 43 miljoen vrijgemaakt om te investeren in de jeugdbescherming. En voorgenomen om vanaf 2024 ook structureel meer geld beschikbaar te stellen. Dit budget zal de minister gebruiken voor de volgende doelen:

• Het verlagen van de werkdruk voor professionals, met name in de gecertificeerde instellingen (GI’s).
• Het verbeteren van de rechtsbescherming.
• Het verbeteren van de kwaliteit bij de Raad voor de Kinderbescherming.

Via de proeftuinen in het ‘Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’ kijkt hij hoe ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen voorkomen kunnen worden. De minister vindt goede rechtsbescherming voor jongeren en ouders belangrijk. Het proces van uithuisplaatsing of ondertoezichtstelling moet voor alle betrokkenen zorgvuldig en transparant gebeuren. De minister gaat er onderzoek naar doen naar de feiten. Hij zal de Tweede Kamer over de uitkomsten informeren.

Reacties van de Tweede Kamer

Over het algemeen is de Tweede Kamer blij dat er nu een breed gedragen Hervormingsagenda ligt. Een meerderheid van de Kamer dringt wel aan op tempo maken met de concrete uitwerking, omdat de problemen dringend en groot zijn.
Enkele Kamerleden stellen kritische vragen over de aanhoudende problemen met de leeftijdsgrens van 18 jaar in de Jeugdzorg. De staatssecretaris geeft aan dat gemeenten al mogelijkheden hebben voor een flexibele toepassing en dat hij vindt dat er een prikkel voor aanbieders moet blijven om het gesprek met de jongere aan te gaan of de jeugdhulp op de 18e verjaardag kan stoppen.
Verder stellen Kamerleden onder meer het belang van een brede en onafhankelijke afvaardiging van ervaringsdeskundige jongeren en ouders aan de orde en een goede financiële regeling hiervoor. De staatssecretaris vindt dat de huidige regelingen voldoen en zegt geen veranderingen toe.
Meerdere Kamerleden dienen aan het einde van het debat moties in. Hierin vragen ze de bewindspersonen om actie te ondernemen op de onderwerpen waarover ze nog niet tevreden zijn. De Tweede Kamer stemt op 4 juli over deze moties.

De bewindspersonen beloven dat de Tweede Kamer goed geïnformeerd blijft over het vervolg. In het najaar spreekt de Tweede Kamer met minister Weerwind over afgesproken verbeteringen in de Jeugdbescherming zoals rechtsbescherming en het feitenonderzoek.

Vervolg

LOC blijft zeggenschap van jongeren en ouders in beleid én uitvoering van deze Hervormingsagenda kritisch volgen en aandacht vragen voor de standpunten die we eerder al inbrachten:

• Kinderen moeten de vrijheid krijgen om te zijn wie ze zijn
• Erken de noodzaak van medezeggenschap, betrek de mensen om wie het gaat
• Versterk de rechtspositie van kinderen, jongeren en ouders
• Maak van de jeugdzorg voor veel mensen een aantrekkelijke plek om te werken
• Maak zorg en ondersteuning niet bindend aan leeftijd (18+/18-)

Meer informatie

Hervormingsagenda Jeugdzorg 

Debat Hervormingsagenda Jeugdzorg, Tweede Kamer 27 juni 2023

Brief LOC aan Tweede Kamer over problemen in de Jeugdzorg (najaar 2022)

LOC Podcastserie over Jeugdhulp na 18 jaar